Kleine bekentenis: als het over het bespotten van profeten gaat, ben ik geen Charlie. Ik schrijf ook niet zo vaak over de islam en de vrijheid van meningsuiting. In Nederland hebben we al honderden stukjesschrijvers die hierover sinds de moord op Fortuyn iedere week min of meer hetzelfde stukje tikken. Naar eigen zeggen ‘vechten’ zij voor onze ‘gewetensvrijheid.’ Als een kapotte grammofoonplaat.
Natuurlijk: er is iets grondig mis met de radicale islam. Je hoeft geen hoogleraar terrorismebestrijding te zijn om te constateren dat veel politiek geweld uit de hoek van radicale moslims komt. ‘Dat komt niet door de islam,’ merkt
Lees het stuk van Cas Mudde hier terug.
de politicoloog Cas Mudde terecht op, ‘daar 99,9 procent van de moslims niet gewelddadig is, maar dit betekent niet dat de islam helemaal geen rol speelt.’
Na drie dagen van terreur in Parijs moet het akelig zijn om bij die 99,9 procent van gewone moslims in Europa te horen. Niet alleen vanwege de beschuldigende vingers en de hysterische oproepen om ‘afstand te nemen’ van terroristen die je als beesten beschouwt, maar ook vanwege de vraag die vanbinnen knaagt: ‘Waarom noemen die monsters zich moslim?’
Verreweg het beste wat ik in de afgelopen dagen over Charlie Hebdo las, was een oud interview met de vermoorde hoofdredacteur, Stéphane Charbonnier. De Volkskrant vroeg Lees het interview met Charbonnier in de Volkskrant hier terug. hem begin 2013 naar zijn kijk op de islam. ‘Of de islam samengaat met democratie hangt af van de interpretatie,’ antwoordde hij. ‘Het grootste deel van de moslims neemt de Koran niet letterlijk, anders stond de wereld er nu heel anders voor.’
Dat er zoiets bestaat als het recht om te kwetsen, wil nog niet zeggen dat kwetsen per definitie een deugd is
En natuurlijk had Charbonnier gelijk. Terrorisme is ook niet de grootste uitdaging van de eenentwintigste eeuw. Verre van. De obsessie met de islam zorgt er eerder voor dat we te weinig aandacht besteden aan de echte opgaven van onze tijd: de overgang naar een duurzame economie, het uitroeien van de armoede en het temmen van het kapitalisme. Waarom kwam de financiële crisis van 2008 bijvoorbeeld zo onverwacht? Misschien wel omdat we jarenlang leuterden over de vrijheid van meningsuiting en even waren vergeten wat een derivaat ook alweer is. Menig stukjesschrijver moest constateren dat je niet veel hebt aan de vrijheid van meningsuiting als je geen mening hebt.
Op de voorpagina’s las ik donderdag dat er een ‘aanslag op de democratie’ is gepleegd, maar dat lijkt me onmogelijk. De democratie is een idee, en ideeën kun je niet neerschieten. Ideeën kun je bestrijden met andere ideeën, dat wel. Zo heeft in Nederland het idee postgevat dat het goed is om fundamentele vrijheden te offeren op het altaar van de schijnveiligheid. Maar we hebben ook stappen in de goede richting gezet, zo is het verbod op godslastering inmiddels gesneuveld. Wat mij betreft schaffen we het verbod op haat zaaien vandaag nog af.
Niet omdat ik van godslastering en haat zaaien houd, integendeel. Ik houd van nuance, fatsoen en begrip voor andermans gevoeligheden. Dat er zoiets bestaat als het recht om te kwetsen, wil nog niet zeggen dat kwetsen per definitie een deugd is. En het wil ook niet zeggen dat iedere cartoon waarin Mohammed een geit neukt journalistiek de moeite waard is. Wat dat betreft ben ik geen Charlie.
Soms is het nodig om dingen te zeggen die anderen als godslasterend en haat zaaiend ervaren. Vandaar: leve de maximale vrijheid van meningsuiting. Leve de islamkritiek. Ik vraag me alleen af of veel van wat tegenwoordig doorgaat voor 'islamkritiek' niet gewoon het trappen op minderheden is.
Maar belangrijker nog is dit: we zouden bijna vergeten dat de islam slechts een van de vele onderwerpen was voor Charlie Hebdo. Het financieel noodlijdende, links-anarchistische blad – dat nu zowaar wordt bejubeld door Marine Le Pen en Geert Wilders – had ook themanummers over de energievoorziening, het neoliberalisme en het feminisme.
Ergens heb ik het gevoel dat we de makers de meeste eer zouden bewijzen door niet voor de zoveelste keer hetzelfde stukje te tikken. Al sinds de verlichting zijn het immers juist de satirici die de status quo doorbreken, die gehakt maken van koningen, priesters en meelopers, en die afrekenen met eenieder die zwelgt in het eigen gelijk. Van zulke satire hebben we nog veel meer nodig. Niet om in het wilde weg te kwetsen, maar gewoon, om het debat een beetje vérder te brengen.
Bij al die marsen vraag ik me af of die mensen nu niet demonstreren voor het recht om te beledigen onder het mom van 'vrijheid van meningsuiting'. Ik denk niet dat we door steeds dezelfde beledigende cartoons af te drukken, tot een dialoog komen en zo worden de "radicale Moslims" alleen maar in de kaart gespeeld.
Toon hele bijdrageDeze column beangstigt me. Er wordt gesproken over eer bewijzen aan Charlie Hebdo. Eén zin... en vervolgens trekt Rutger zijn eigen bivakmuts op, ratelt hij zijn eigen verhaal, beweert ie dat zijn visie de enige echte is en dat er niets anders belangrijker is dan zijn idealen, zelfs de moord op zijn collega-journalisten is irrelevant. Sorry, dat is geen eer bewijzen, dat is dansen op andermans graf.
Toon hele bijdrageAls we eer willen bewijzen, laten we satirisch zijn, dan tekenen we een spotprent van Bregman met Kalashnikov... dansend op een kerkhof... strijdt niet voor de Islam, strijdt niet voor vrijheid van meningsuiting... we moeten strijden voor geitenwollen sokken voor elke wereldburger!!!
Satire opent de geest, columns zoals deze veranderen mooie idealen in rigide denkbeelden. We willen niet nog meer debat cq. segregatie... we willen begrip over en weer. Ik (her)vertel graag over die wijze man of vrouw in Noord-Ierland, die op het hoogtepunt van de woede en het geweld, the troubles, op een kerkdeur schreef: /If we were born where they were born, and we were taught what they were taught, we would believe what they believe./ Een gouden inzicht.
Beste Rudger, dank voor je stuk. Ik worstel echt met de vraag wat er zo goed is aan het opzettelijk beledigen van anderen onder het mom van vrijheid van meningsuiting en 'ik mag alles zeggen wat ik wil'. Ik snap wel dat een juridisch systeem niet op te tuigen is om uit te zoeken wat precies beledigend is of niet. Dat zou zelfs kunnen leiden tot machtsmisbruik maar ik krijg bijna het idee alsof respect voor elkaar, elkaars beleefwerelden en dat niemand hier de waarheid in pacht heeft niets geen waarde meer heeft. Hoe kan dat nou voor een weldenkend mens? Waarom ben je voor de afschaffing van het verbod op haat zaaien? Wat voor iets moois of fijns brengt dat voor de kids die nu opgroeien? Want wetten zijn er toch voor om de boel een beetje leefbaar te houden? Dit zijn geen retorische vragen. Ik heb echt het gevoel dat ik zo ongeveer de enige ben die me dat afvraagt dus help me alsjeblieft het te begrijpen. Dank je.
Toon hele bijdrageBeste Wendy, lees vooral het gelinkte stuk van Cas Mudde. En dan in het bijzonder het deel "Second". Ik hoop dat je het dan iets beter begrijpt.
Toon hele bijdrageTer nuance van de 68% turkse jongeren die positief zijn over isis, dit is ten aanzien van de opmars door ISIS in Syrië en Irak. Ik denk dat dit niet ten aanzien van het plegen van aanslagen in het westen is zoals iemand in deze reacties impliceert. En ik denk dat vele, de Turkse jongeren incluis, de situatie en motivaties aldaar moeilijk kunnen begrijpen. Laten we dat altijd wel blijven proberen.
Toon hele bijdrage"Je hoeft geen hoogleraar terrorismebestrijding te zijn om te constateren dat veel politiek geweld uit de hoek van radicale moslims komt." En je moet wellicht met de ogen van een onderzoeksjournalist kijken om te constateren dat er nog veel meer geweld komt van McWorld.
Toon hele bijdrageHelemaal mee eens. Ik vind wel dat democratie meer moet zijn dan een gedachte, want die gedachte wordt wel erg ruim geinterpreteerd.
Toon hele bijdrageOf dit een aanslag op de democratie was hangt er van af hoe wij met deze vorm van geweld omgaan. Als we verder gaan met het zelf beperken van de mensenrechten in onze samenleving door overheden en instanties toe te staan elke handeling, gedachtengang, meningsuiting en menselijk contact in kaart te brengen, op te slaan en te gebruiken om ons gedrag te beinvloeden en te controleren, dan hebben de extremisten al lang gewonnen. meningsuiting wordt daar Gaan we nu de dwangbuis die we na 9/11 zelf hebben aangetrokken weer strakker aansnoeren uit angst voor een nieuwe aanslag en voor de risico's van het leven in het algemeen. Dat we tot in onze tenen verontwaardigd zijn over deze barbaarse daad, begrijp ik. Wat ik absoluut niet begrijp is de verbazing en verkramptheid. We wisten toch dat er nieuwe aanslagen zouden komen? We wisten toch dat er risico's zaten aan interventies in het midden-oosten? We zitten niet in een vacuum dat we kunnen beschermen door alles en iedereen in de gaten te houden. Vrijheid heeft altijd een prijs en terwijl we ons blindstaren op terroristen wordt onze vrijheid, ook die van meningsuiting langzaam maar zeker beperkt door ongrijpbare nieuwe stasi's achter onze rug die ons manipuleren en ons elke dag kwetsbaarder maken. En ik denk dat dat de grootste uitdaging wordt
Ik stond ook op de Dam. Dat vond ik nodig. Maar verder helemaal eens, Rutger, dat we ons laten afleiden van belangrijke vraagstukken als armoede en duurzaamheid. En dat vrijheid van meningsuiting niets voorstelt als je over die belangrijke zaken geen mening hebt. Wat wel een belangrijk onderwerp is dat direct met de huidige islam-discussie te maken heeft is dit: vrede en militaire interventies. Hopelijk kunnen we komend jaar meer vrede bewerkstelligen in deze wereld. Vrede die gebaseerd is op ruimte geven aan de diversiteit van denken die de mensheid nou eenmaal eigen is. Vrede gebaseerd op het besef dat we ondanks alles toch 1 mensheid zijn met maar 1 planeet om op te leven, en dat we het zonder compassie niet gaan redden. En dat hangt ook weer samen met hoe je naar armoede en duurzaamheid kijkt.
Toon hele bijdrageVrede die met militaire interventies en vrijheidsbeperkende maatregelen wordt afgedwongen vanuit hebzucht en belangen, gaat ten koste van vele levens, onrechtvaardigheidsgevoelens bij de verliezers (die dan weer een reactie oproepen), onze vrijheden en privacy. Dat is geen vrede, dat is geen oplossing. Dat is deel van het probleem.
De spijker op de kop
Toon hele bijdrage‘Waarom noemen die monsters zich moslim?’
Toon hele bijdrageDeze vraag bleef bij mij het meest hangen. Ik heb een zwak voor juiste vragen.
Dat vond ik zo sterk bij de oudejaarsconference van Youp: Wat is de vraag !??
Ik was niet zo heel grote fan, maar voor het eerst raakte hij een snaar bij me.
Inmiddels hebben we veel info over het een en ander en de vraag die steeds terugkeert bij me is: Wat nu? Hoe verder? Hoe kunnen we de dynamiek vergroten die al in gang is gezet, zodat er werkelijke veranderingen komen.
Alvast een open deur: begin in ieder geval bij jezelf en denk na over je handelingen.
Daarnaast de vraag: in hoeverre ben je bereid om iets te laten of juist iets te doen? Voor verandering moet je zelf ook uit een systeem willen en kunnen stappen.
Nou, niets moeilijkers dan een gewoonte doorbreken!
Wat ik zie is dat wij mensen enorm blootstaan aan verleidingen, competitie, de lagere driften, status, macht, winst, altijd haast en drukte, consumeren, economische prestatie, handhaving, onderdrukking, misleiding, uitbuiting, uitputting van de aarde, ongelimiteerde groei, uitsluiting, overheersing. Wat ik dan noem de harde (mannelijke) kant van een medaille. Teveel Yin kun je ook zeggen.
Wordt dan niet eens tijd om de Yangkant op te gaan? Vriendelijkheid, hoffelijkheid, dienstbaarheid, integriteit, de deugden, een tandje minder, meer rust, meer afstand nemen van hypes en de waan, meer gaan voor kwaliteit ipv kwantiteit, ruimte gevend, diversiteit, omarming, minder carrière gericht, zorgzaamheid.
Zoiets!?
Yin mannelijk?
Toon hele bijdrageMaar dit ter zijde.
Wat nu? Hoe verder?
Wat is de vraag !??
Om het hoe te bepalen, hebben we eerst een wat, een doel nodig.
De kernvraag is: wat willen we nou eigenlijk?
Het antwoord: zo hoog mogelijke levenskwaliteit.
Dat bereik je door optimale samenwerking.
De door jou genoemde sociale deugden staan garant voor optimale samenwerking.
Ja zoiets, as simple as that.
Is voor jou zo hoog mogelijke levenskwaliteit hetzelfde als voor mij?
Toon hele bijdrageen: streef je naar een zo hoog mogelijke levenskwaliteit voor jezelf, voor jezelf en de mensen om je heen, of voor iedereen?
Toon hele bijdrageDit artikel dus
Toon hele bijdragehuffingtonpost.com/rabbi-michael-lerner/mour...
Wat een prachtig artikel!
Toon hele bijdrageBedankt Rob, ijzersterk. Alleen met het allerlaatste stukje heb ik wat moeite.
Toon hele bijdrageGraag wil ik het artikel van Michael Lerner in de Huffington post van afgelopen vrijdag met jullie delen.
Toon hele bijdrageIk ben een actief meelevende katholiek (zie bestaan nog). Ik denk de geschiedenis goed genoeg te kennen om te weten dat religie altijd het risico van pervertering in zich draagt. Zie de kruistochten en de inquisitie.Daarin verschilt religie overigens niet van elke andere ideologie (communisme, ne0-liberalisme). Als gelovige ben je niet verantwoordelijk voor de daden van idioten, maar iedere gelovige zou zich wel bewust moeten zijn van het inherente risico van elke religie dat ze perverteert.
Toon hele bijdrageZie mijn bijdrage op de site van One World: oneworld.nl/crisis/aanslag-charlie-he...
Ik had graag iets meer willen weten over "de cultuur van vernedering die dominant is in de Arabische wereld".
Toon hele bijdrageSchiet me ineens een boek te binnen: SEGOU, het verhaal over de tijd dat Mali werd overgenomen en nog steeds wordt overheerst door de Islam. Zeer ontwrichtend is dat geweest en mogelijk nog steeds.
Zo moet ik ook denken aan het verschrikkelijke woord 'illegaal'. Geen mens kan in de wereld illegaal zijn, we zijn wezens van vlees en bloed en eigenlijk kunnen we geen eigendom * van een staat zijn.
Je kan een illegaal worden genoemd vanuit het gegeven (het idee) we zijn opgedeeld in staten (voorheen stammen). Dat vind ik soms reuze praktisch maar als mens kun je niet niet-zijn.
We zijn soevereine mensen toch?
* Zo heb ik zelf wel eens het idee eigendom van een staat te zijn door het feit dat ik al een paspoort heb, bij je geboorte krijg je al een BSN nummer, wordt je bijna gedwongen om je te laten vaccineren, ben je verplicht om belasting te betalen, wordt er van alles in rekening gebracht zonder te weten waarvoor je betaald. Wordt in mijn naam het een ander gezegd, ga zo maar door.
Ondertussen wordt mijn geboorterecht bezoedeld door lucht-water en grond vervuiling en is grond een bezit geworden.
Mijn zg. vrijheid worden steeds meer in overtreffende trap ingenomen door inderdaad schijnveiligheid en misleiding.
Zijn we niet allemaal op een of andere manier overgenomen?
Maar door wie?
Mag ik jullie in dit verband attenderen op het boek van Marja de Vries over 'Samenleving in Balans'.
Mooi artikel. Ook ik ben van de nuance, en vind soms satire hard en direct ... en realiseer me dat het nuttig is: door nuancering kan de kern van de boodschap verloren gaan, toegedekt worden.
Toon hele bijdrageBij kritiek op mezelf merk ik altijd dat deze me niet zozeer raakt op basis van hoe hard deze is, maar in welke mate er waarheid in schuilt....
Als het gaat om constructieve en destructieve krachten in de samenleving. Hoe destructieve krachten te verminderen, bijvoorbeeld door anti-terrreurbeleid, en hoe constructieve krachten te versterken, bijvoorbeeld door leren omgaan met je eigen emoties, is Paul Ekman, Ph.D mijn nummer 1 leermeester. Die ik in deze tijd harder nodig heb dan ooit. Zijn wijsheid en doorzettingsvermogen om problemen bij de wortel aan te pakken en niet simpeler voor te doen dan ze zijn. Er zijn geen eenvoudige antwoorden, maar er is een weg naar boven.
Toon hele bijdrageyoutube.com/watch?v=GgyVq6ergNQ
Twee lijstjes maken: 1. Wat wel doen en 2. Wat niet doen.
Toon hele bijdrageWat wel doen.
1. Eerlijker naar onszelf kijken. Het beeld dat de Moslim wereld (zij) het vrij westen (wij) aanvalt is onjuist, het is eerder andersom.
2. Eerlijker verdeling van aardse goederen over de gehele wereld bevolking stimuleren.
3. Vul zelf maar aan............
Wat niet doen........
1. Stupide oorlogen voeren in de moslim wereld.
2. Niet-productief vluchtelingen beleid in Europa voeren.
3. Vul zelf maar aan.......
Het komt erop neer dat we (Europa, het westen, etc.) allerlei problemen over onszelf afroepen door onverstandig gedrag (lijstje 2.) en we diezelfde problemen kunnen hopelijk kunnen verminderen door verstandig gedrag. (Lijstje 2.)
Valt het op dat flauwe tekeningetjes maken, paspoorten innemen en dat soort dingen niet in deze lijstjes thuishoort?
Call me crazy, maar ik heb helemaal niet de indruk dat 'we' de islam nog de schuld geven van deze aanslagen. Wat dat betreft vond ik Prem in DWDD heel terecht een positieve boodschap uitdragen. Reden te meer om inderdaad te stoppen met de suffe stukjes.
Toon hele bijdrageHet probleem voor de columnisten lijkt me dat zij ook geen idee hebben wat we wel moeten doen, alleen wat we niet moeten doen (racisme, duhhh) Tegen discriminatie zijn heeft niets te maken met extremisme! Discriminatie is nooit goed, ook niet in een wereld zonder IS en Al Qaida. En terrorisme is niet alleen te herleiden tot discriminatie, althans niet tot discriminatie in het Westen (die er wel is natuurlijk)
Mijn stelling is dat het geen enkele zin heeft om de moslimgemeenschap in Nederland/Europa verantwoordelijk te maken voor welke oplossing dan ook. Die heeft namelijk nauwelijks echte macht, wat zij kunnen doen is hoogstens symbolisch. Alleen in de landen waar moslimleiders echte wereldlijke macht hebben kunnen enverandering plaatsvinden. En dan bedoel ik niet dat ze extremisten moeten aanpakken, ik bedoel dat ze daar een samenleving creëren met respect voor minderheden, net als wij dat (zo goed en kwaad als het gaat) proberen. Daarna kunnen we de terroristische bewegingen pas aanpakken, of wat er nog dan nog van over zal zijn.
Zou het niet beter zijn als het midden-oosten geen structurele invloed meer uitoefent op de Islam in het westen? De ontwikkeling van de Islam in de Nederlandse cultuur is gebaat bij onafhankelijkheid van de arabische cultuur. Hier zijn redelijk makkelijk maatregelen voor te verzinnen vanuit Nederland.
Toon hele bijdrageJe bedoelt zoiets als het internet "uitzetten", Bram? Zou je iets van je simplificatie kunnen duiden?
Toon hele bijdrageLeuke, Patrick.
Toon hele bijdrageMijns inziens komen we niet verder met de duiding van het hier besproken extremisme, als we daarin niet ook de wandaden van McWorld betrekken.
Scherp, Patrick. Nee, het internet kunnen we niet uitzetten. De vrijheid van informatievergaring die met het internet in den treure kan worden uitgeoefend moeten we ook vooral niet willen beknotten. De emancipatie van de gelovigen is immers gebaat bij de mogelijkheid om onafhankelijk van het geloofsinstituut kennis te verzamelen.
Toon hele bijdrageWel kunnen we de financiele onafhankelijkheid van het midden-oosten verminderen en de democratisering en liberalisering van de Islamitische organisaties in Nederland stimuleren. Voorzover het om geloofsuitdragingen gaat hebben we te doen met de scheiding van kerk en staat. Echter, het staat Nederlandse Islamitische stichtingen natuurlijk vrij om bijv. te propageren dat er alleen nog maar in het Nederlands of Engels wordt gepredikt, dat vrouwen en mannen niet gescheiden worden, dat er geen onverdraagzaamheid wordt gepredikt, dat afvalligheid wordt geaccepteerd etc. Convenanten hieromtrent zouden kunnen worden vastgelegd.
Een dergelijke beweging zou denk ik vanuit de Nederlandse intelligentsia moeten opstarten, het lijkt mij onwaarschijnlijk dat dit als 'volksbeweging' aan kan vangen.
Een hoop "als dan" en "zouden moeten" van mijn kant. Uiteindelijk zijn het de Islamitische gemeenschappen in Nederland die extremisme en onverdraagzaamheid binnen de geloofsmuren kunnen bevechten.
Toegegeven, ook dit zijn simplificaties maar het is niet mogelijk om de werkelijkheid te beschrijven ZONDER simplificaties (en wensgedachten..).
Daarbij wordt het wel lastig om de vrijheid van meningsuiting van moslims niet te beperken. En dan moeten we toch ook Wilders ook flink gaan bijscholen. Hij wordt trouwens ook flink financieel verwend door rascisten en orthodoxe joden uit het buitenland. Wat doen we met de SGP? Kunnen we ook convenanten sluiten met neo-nazi's? Ik bedoel het niet flauw, en er zit ook wel iets in wat je zegt, maar ik denk toch dat je dit niet van bovenaf kunt opleggen. Bovendien heb ik het idee dat dit van binnenuit toch al meer en meer gebeurt.
Toon hele bijdrageZo knap Rutger, hoe jij telkens zo treffend weet te verwoorden waar ik in mijn hoofd mee worstel. Je heldere kijk is verfrissend en helpt mij om naar anderen uit te dragen hoe ik er over denk. Bedankt weer,
Toon hele bijdrageMooi artikel. Wat ik gisteren interessant vond bij DWDD was dat terecht werd geconstateerd dat het niet langer nodig is om te betogen dat het niet om de gehele Islam gaat. Dit in tegenstelling tot enkele jaren geleden. Iedereen lijkt het erover eens dat het in dit soort verschrikkelijke gebeurtenissen gaat om enkele gekken, niet om moslims in het algemeen. Een vooruitgang van de maatschappij
Toon hele bijdrageDat is waar, maar de nieuwsberichten hebben het nog steeds over islamterreur. Terwijl anderen zeggen dat het juist niets met de islam te maken heeft.
Toon hele bijdrageHet lijkt erop dat veel media achterlopen met de juiste naamgeving.
Islamterreur doet geen recht aan de waarheid, net zo min als de stelling dat het niets met de Islam te maken heeft. Beiden zijn het oversimplificaties.
Toon hele bijdrageWe comprimeren de meningen zoveel mogelijk in spotprenten, oneliners, af en toe een filmpje of een foto die het ene danwel het andere standpunt inneemt. Een multimediale oorlog van simplisme. Ook hier lees ik betogen van het een danwel het ander, zonder de discussie die leidt naar een redelijke overeenstemming van elkaars gedachten. Waar is de kritieke beschouwing? Juist dit verwacht ik van de correspondent.
Jij weet blijkbaar wat een echt kritieke beschouwing is, Bram. Doe een poging. Kijken wij hier samen wel of er redelijke overeenstemming is over jou en onze verwachtingen.
Toon hele bijdrageIk word er niet voor betaald Patrick, de Correspondenten wel. Ter uwer informatie, ja ik ben bezig met een stuk over dit onderwerp, met name over de vrijheid van meningsuiting in relatie tot de rol van Mohammed binnen de Islam. 4000 woorden en counting, ik mis nog referenties, het loopt nog niet, kop-staart, zaken die tijd kosten, etc. Ik zou je dat graag willen opsturen hoor, dan mag je het proberen kapot te maken, mijn standpunten zijn me niet heilig.
Toon hele bijdrageMet kritische beschouwing bedoel ik in ieder geval dat er geen partij wordt gekozen, dat er geen partij naar de mond wordt gepraat en dat objectiviteit de boventoon voert. Ik begrijp dat dit moeilijk is gezien de versheid van de gebeurtenissen en als een Correspondent dit niet kan opbrengen, dan zou ik daar het volste begrip voor hebben.
Verder bespeur ik een villeine ondertoon. Ik vermoed nu dat je de term 'simplificatie' in jouw vorige reactie met opzet hebt gebruikt omdat ik hier spreek van 'oversimplificatie'. Dit zou suggereren dat je noch de uitspraak 'islamterreur', noch de stelling dat 'het niets met de Islam te maken heeft' ziet als oversimplificatie?
Voor de duidelijkheid, het is mij er niet aan gelegen om iets anders te suggereren, dan dat het in mijn ogen te grove kenschetsingen zijn van de waarheid die, mits te pas en te onpas gebruikt, kunnen leiden tot polarisering van deze discussie. Dat is alles.
Misschien zou je mij, even kunnen specificeren waar deze eventuele villeine ondertoon vandaan komt. Als ik me daarin vergist hebt, excuses daarvoor.
Vilein of niet, doet niet echt terzake, Bram. Ik reageerde op je omdat ik de inhoudelijke argumentatie miste. Je bent in je reactie daarna, inhoudelijk al iets altruïstischer. Wat mij betreft deel je je stuk hier. Als je wilt. Zou fijn zijn.
Toon hele bijdrageHoewel ik het nu nog niet kan bewijzen heb ik het vermoeden dat je wel degelijk weet waar je het over hebt. Ook als je er niet voor wordt betaald. En ik waardeer elke goede bijdrage, sterker nog de bijdragen van lezers en correspondenten samen, dat kritische en diverse collectief maakt DC juist tot zo'n sterke bron van duiding.
Chapeau! In de veelheid van artikelen over de tragedie van de afgelopen dagen is dit het enige dat zuurstof toedient aan het debat, in plaats van het te verstikken.
Toon hele bijdrageIk ben het met je eens dat we de vrijheid van meningsuiting moeten koesteren en kan me ook wel vinden in het afschaffen van het verbod op godslastering. Satire over gevoelige onderwerpen moet kunnen en ook kritiek op godsdiensten (al waardeer ik het wel als het onderbouwd en liefst enigszins opbouwend is), echter het toestaan van haat zaaien vind ik wel een eng idee. Natuurlijk is haat zaaien een vaag begrip en blijkt het ook moeilijk om iemand (Wilders) hiervoor te veroordelen, toch denk ik dat het goed is om haat zaaien in het algemeen niet toe te staan.
Toon hele bijdrageOp het moment dat iemand haat zaait ten opzichte van een bepaalde groep, zeg groep X, dan kan het gebeuren dat een of meer personen een misdaad tegen die groep plegen. Op dat moment kun je je afvragen of de persoon die haat heeft gezaaid en de maatschappij die dit heeft gedoogd hier mede verantwoordelijk voor zijn. Of in een minder erg scenario is er in ieder geval het risico dat groep X sterker gediscrimineerd wordt dan anders het geval zou zijn, met alle negatieve gevolgen van dien.
The Guardian heeft hier ook een kort artikel over geschreven:
Toon hele bijdragetheguardian.com/commentisfree/2015/jan/08...
"Vengeance and hatred directed at Muslims as a whole serves Islamic fundamentalists well. They want Muslims to feel hated, targeted and discriminated against, because it increases the potential well of support for their cause. "
In de afgelopen dagen heb ik nauwelijks gelezen over deze kwestie. Waarom wordt er niet genoeg uitgelegd dat moslims ook slachtoffer zijn van radicale terreurdaden? Waarom wordt er zo ontzettend wonderbaarlijk gereageerd als Arabische landen de aanslagen niet goedkeuren? Waarom groeit de haat tegen moslims, terwijl we weten dat radicalen dit juist willen, en niet alle moslims verantwoordelijk zijn voor de daden van deze idioten?
Dat er een paar nazi-koeien bestaan, betekent toch ook niet dat alle koeien nazi's zijn? (The Dialy Show)
huffingtonpost.com/2015/01/08/jon-stewart-ch...
En wat iedereen ook lijkt te vergeten is dat het eerste slachtoffer een Moslim was (en politieagent).
Toon hele bijdrage@ Sylvia: gisteren had een Franse cabaretier tijdens het Franse equivalent van DWDD de volgende: "woensdag zijn er ook twee smerissen gedood. De een pikzwart, de ander mohammedaan. Ze zijn ook voor mij als volbloed-jood door het vuur gegaan."
Toon hele bijdrage@Evert
Toon hele bijdrageMooi om te zien dat mijn "iedereen" overtrokken is!
Goed stuk waarbij m.i. de juiste snaar wordt geraakt met je opmerking over het opofferen van onze fundamentele vrijheden voor een stuk schijnzekerheid.
Toon hele bijdrageMooi, genuanceerd artikel!!
Toon hele bijdrageSuperquote: Wat heb je aan Vrijheid van Meningsuiting als je geen mening hebt. Oef, die is zo raak!
Toon hele bijdrageDank je wel Rutger voor dit stuk, deed me goed.
Toon hele bijdrageBedankt. Na je vorige column dacht ik: Rutger valt in herhaling. Na deze column denk ik: Rutger is en blijft een originele denker.
Toon hele bijdrage" Ik vraag me alleen af of veel van wat tegenwoordig doorgaat voor 'islamkritiek' niet gewoon het trappen op minderheden is." Lees dit opiniestuk eens daarover: volkskrant.nl/aanslag-op-charlie-hebdo/... of het origineel in het Engels:kenanmalik.wordpress.com/2015/01/08/je-suis-charli...
Toon hele bijdrageRutger Bregman is zo verdomd goed. Ik koester nog steeds het moment dat ik hem in een bar in Utrecht een sigaar zag roken. Jammer dat je in die bar niet kon pinnen, anders had ik er een biertje gedronken.
Toon hele bijdrageBravo voor dit artikel. Zeker en juist nu! Leve de nuance en inderdaad laat maar gaan, want zonder scherpte is er geen mildheid. We moeten durven vertrouwen op het (collectief) fatsoen en de oprechtheid van de makers. Neemt niet weg dat er inderdaad ook consumenten/lezers zijn die de gepubliceerde satire aangrijpen als welkom instrument voor het kleineren van minderheden en andersdenkenden. Ook daar moet de maatschappij tegen kunnen.
Toon hele bijdrageVia New York Times -> Readers Respond: On Islam and the Charlie Hebdo Shootings: op-talk.blogs.nytimes.com/2015/01/09/readers-respon...
Toon hele bijdrageAhmed Merabet's killers 'pretend Muslims' says brother bbc.co.uk/news/world-europe-3076215...
Toon hele bijdrageFrankrijk eert nog een 'gijzeling-held' nos.nl/artikel/2012648-frankrijk...
Toon hele bijdrageSatire In The Muslim World: A Centuries-Long Tradition n.pr/1x4ipbG
Toon hele bijdragekoester de lastposten, stond een paar weken terug in een krant.
Toon hele bijdrageDie overdreven aandacht voor een paar terroristen leidt inderdaad af van andere zaken, die heel wat urgenter zijn. Alsof er niets anders in de wereld te doen is dan te ageren tegen de aanslag op de vaak misbruikte vrijheid van meningsuiting.
Toon hele bijdrageAls de grote meerderheid van moslims vredelievend zou zijn, zoals Rutger Breman uit de losse pols beweert, hoe verklaren we dan dat de meeste Turkse jongeren (jongens) in Nederland positief staan over ISIS (en wees nu niet zo flauw om het onderzoekers van Motivaction de schuld te geven) ? Was hun profeet zelf vredelievend? Ik vrees van niet, aangezien hij opdracht gaf om tegenstanders om te brengen. Krijgen de meeste islamitische kinderen dezelfde waarden (verdraagzaamheid, redelijkheid, zelfkritiek, empathie en begrip voor de ander, relativering van eigen gelijk, ruimte voor andersdenkenden ...) mee in hun opvoeding als christelijk of humanistisch opgevoede kinderen in het westen? Nee dus... En kan iemand een voorbeeld geven van een maatschappij/staat die en islamitisch en waarlijk democratisch is?
Toon hele bijdrageAls ik mijn lessen statistiek goed herinner bega je hier de "ecologische fout". "Turkse jongeren in Nederland" is een deelgroep van de groep "Turken in Nederland" wat zelf een groep is de deels behoort tot de nog grotere groep "moslims in Nederland" wat zelf een deelgroep is van de groep "moslims wereldwijd". Wat "Turkse jongeren in Nederland" vinden zegt bar weinig over de groep "moslims in Nederland" of "moslims wereldwijd".
Toon hele bijdrageDaarnaast, vergeef mijn cynisme, heb ik het idee dat er een redelijk grote niet-islamitische groep mensen in "het Westen" (ongeveer 15% of meer in West-Europese landen afgaande op verkiezingsuitslagen) ook totaal ontdaan zijn van "verdraagzaamheid, redelijkheid, zelfkritiek, empathie en begrip voor de ander, relativering van eigen gelijk, ruimte voor andersdenkenden ...".
@Jeroen: de support door moslimjongeren voor IS is inderdaad zorgelijk te noemen. Maar voordat we hier conclusies uit moeten trekken moeten we eerst weten waarom die support bestaat. Is dat omdat ze een kalifaat willen? Of is dat omdat IS zich tegen Assad verzet? Of omdat ze Israël een kopje kleiner willen maken? Of omdat ze Koerden ombrengen? Of omdat ze Sjieten te grazen nemen? Of omdat ze het goed vinden dat IS de westerlingen uit het Midden-Oosten jaagt? Etc. Uit het onderzoek van forum (zie bron onderaan) blijkt dat moslimjongeren het kalifaat massaal afwijzen dus ze vinden IS niet geweldig omdat ze het kalifaat willen stichten. Over de strijd tegen Israël/Koerden/Sjieten is niet veel te lezen in het rapport. Je ziet wel dat veel moslimjongeren de strijd tegen Assad toejuichen, daar lijkt vooralsnog een groot deel van de support uit verklaarbaar. Uiteraard zou je een en ander verder moeten onderzoeken, maar grote redenen om verontrust te zijn heb ik hier vooralsnog niet over. Waar ik eigenlijk veel verontruster over ben op basis van de gegevens in het rapport is over de grote support die clown Erdogan geniet, de arm van Turkije lijkt tot diep in de Nederlandse samenleving te zitten, gezien ook het grote aantal Turks-Nederlandse jongeren dat het nieuws over Turkije zo scherp volgt.
Toon hele bijdrage(forum.nl/Portals/0/publicaties/FOR...)
helemaal mee eens, mijnheer Vasseur
Toon hele bijdrageBeste Michiel, bedankt voor de link naar het Forum/Motivaction onderzoek. Uiteraard moeten we genuanceerd en redelijk blijven, maar ik word er toch somber van als ik in figuur 4 zie dat 80% van de ondervraagde Turkse jongeren meent dat geweld tegen andersgelovigen en niet-gelovigen is toegestaan. Weliswaar in Syrie, maar waarom dan ook niet in Europa? En ik ben het met je eens dat Erdogan (en de Turkse media) een verontrustende koers volgen. Lees de actuele koppen van Turkse kranten over Parijs, die het accent leggen op de beledigde profeet. De talrijke schotelantennes zorgen er voor dat Turkse en Arabische zenders ongefilterd hun boze, rancuneuze en (naar het schijnt) vaak extreem anti-semitische berichten (de meest bizarre complottheorieen over het internationale jodendom) over onze islamitische landgenoten uitstrooien. Er is geen controle op wat deze eenzijdige propaganda achter de voordeur aanricht. Hopelijk heb ik het mis en ben ik onnodig pessimistisch, maar ik houd mijn hart vast...
Toon hele bijdrageTer nuance van de 68% turkse jongeren die positief zijn over isis, dit is ten aanzien van de opmars door ISIS in Syrië en Irak. Ik denk dat dit niet ten aanzien van het plegen van aanslagen in het westen is. En ik denk dat vele, de Turkse jongeren incluis, de situatie en motivaties aldaar moeilijk kunnen begrijpen. Laten we dat altijd wel blijven proberen.
Toon hele bijdrage'Of de islam samengaat met democratie hangt af van de interpretatie,’ antwoordde hij. ‘Het grootste deel van de moslims neemt de Koran niet letterlijk, anders stond de wereld er nu heel anders voor.’
Toon hele bijdrageEn dus ook de democratie? Door de democratie alleen als een idee te bestempelen ga je voorbij aan zaken zoals Chris Coolsma hieronder al heeft aangegeven, aan de bestendiging van dat idee. De gezamenlijke overeenkomst.
Wellicht dat je die overeenkomst open zou moeten breken om tot nieuwe inzichten te komen maar om de renovatie van de democratie nu te beginnen met de afschaffing op haat zaaien ..het lijkt me dat wanneer je toe laat haat te zaaien je moeilijk onder het feit uit komt dat deze ook ooit nog eens geoogst wordt.
Prima stukje. Tik maar door, Rutger.
Toon hele bijdragemee eens
Toon hele bijdrageTerrorisme is inderdaad niet één van de grootste uitdagingen van de 21e eeuw. Terrorisme is het uitvloeisel van iets, van bekrompen ideologieën die geen andere waarheid tolereren en daarmee het respect voor een andere mening primair afwijzen.
Toon hele bijdrage"Het grootste deel van de moslims neemt de Koran niet letterlijk, anders stond de wereld er nu heel anders voor." Vul in Koran = Mein Kampf en moslims = Duitsers. Dan klinkt dezelfde stelling opeens wrang. Het gaat beide over boeken die aanzetten tot haat en superioriteit, beide over bekrompen ideologieën die geen andere waarheid toelaten.
Een van de grootste uitdagingen van de 21e eeuw is niet het terrorisme, maar een einde maken aan ideologieën die aanzetten tot decimering en degradatie van diegenen die de vrijheid nemen een andere mening te hebben.
Zoals Charlie Hebdo.
Heb je het oude testament ooit gelezen?
Toon hele bijdrageDat is hetzelfde boek als de Thora, en het is ook de basis van de Koran.
De Bijbel is grofweg de Thora plus het nieuwe testament en de Koran is grofweg de Thora plus de ideeën van Mohammed.
De wrede passages komen uit de Thora: dat stamt uit de tijd dat god nog als een zeer wreed en wraakzuchtig wezen werd gezien.
Zoals je weet, en zoals Rutger terecht stelt, weet het overgrote deel van de gelovigen precies hoe ze dat moeten zien.
Dus alsjeblieft niet dit soort absurde sprookjes napraten!
Nee Sylvia, het Oude Testament is niet "hetzelfde boek als de Thora". De Pentateuch, de eerste vijf boeken van het Oude Testament, zijn (ongeveer) hetzelfde als de Thora. In de Nieuwe Bijbelvertaling beslaat de Pentateuch 267 van de 1310 pagina's van het Oude Testament dat op zijn minst 39 andere boeken bevat. In de Joodse traditie is het de Tanakh die ongeveer met het Oude Testament overeenkomt. In het geval van de Koran zou ik hem qua inhoud eerst moeten lezen (ik heb er wel een), maar ik weet wel dat de Soerah's niet in chronologische of thematische orde zijn gerangschikt wat een redelijk significant verschil is.
Toon hele bijdrageWat niet wegneemt dat de Nazi vergelijking idioot is. Men kan net zo makkelijk zeggen dat waar de Nazi's spraken van "der ewige Jude" er nu een poging is om het idee van de "eeuwige Islamist" te verspreiden.
I stand corrected.
Toon hele bijdrageWaar het me om ging is dat in de woorden van Loe Kessels die "argumenten" naklinken die een poos geleden gebruikt werden om te "bewijzen" dat Joden gevaarlijk waren.
Zie bijvoorbeeld research.calvin.edu/german-propaganda-archive...
Daar heb je gelijk in Sylvia. Is ook naar mijn mening een zeer zorgelijke ontwikkeling.
Toon hele bijdragehet pesten van kinderen onderling heeft niets te maken in welk opzicht dan ook maar met dit onderwerp, laat dan ook deze discussie niet vertroebelen door dit soort vergelijkingen, zou mijn advies zijn
Toon hele bijdragehet is appels met peren vergelijken, bovendien vind ik, dat de zwaarte van het onderhavige onderwerp hiermee tekort wordt gedaan
Daar ben ik het niet mee eens. Hoe kan je een onderwerp in het groot (haat zaaien) begrijpen, als je het in het klein (pesten) al niet begrijpt?
Toon hele bijdrageWat ik alsmaar niet begrijp is dat er blijkens de NRC gisteren benoorden Parijs 88.000 poltie- en legermensen nodig waren om twee inmiddels bij de recherche bekende terroristische broers te pakken te krijgen na de brute moord op diverse medewerkers van Charlie Hebdo en enige politiemensen op wacht ter plekke. In het 8 uur-Journaal werd nog eens een getal van tegen de 90.000 genoemd, dus dat zal dan wel kloppen. Dat is meer dan het aantal inwoners van Purmerend en bijna evenveel als het aantal inwoners van Leeuwarden voor de herindeling.
Toon hele bijdrageIs het een erg domme gedachte van mij dat de kans dan levensgroot lijkt, dat de achtervolgers elkaar onder vuur nemen en dat bijvoorbeeld het inbrekersgilde de kans schoon ziet om in de regio in en rond Parijs op grote schaal hun slag te slaan?
Hes: ter info: die 80 a 90.000 man zijn de mensen die op de een of andere manier in de "Hexagone" (= heel Frankrijk) bezig zijn geweest. Een groot deel daarvan zijn politiemensen en leger die in het kader van Vigipirate gepatrouilleerd hebben op plekken waar veel publiek bijeen is (stations, vliegvelden en zo). Vigipirate is een programma van de Franse centrale overheid dat in werking wordt gesteld als er sprake is van een terreurdreiging en geldt voor het hele grondgebied
Toon hele bijdrageHoeveel mensen zich bezig hebben gehouden met het achtervolgen en uitschakelen van de terroristen weet ik natuurlijk niet. Als ik afga op beelden op de Franse TV zijn dat er enkele honderden a duizenden geweest. Daarbij moet je overigens ook nog rekenen met centrale coordinatie, info verkrijging en verwerking etc.
Dank Evert, ik had ongeveer dezelfde vraag als Hedzer.
Toon hele bijdrageDank voor deze zinnige beschouwing, Rutger!
Toon hele bijdrage"Dat er zoiets bestaat als het recht om te kwetsen, wil nog niet zeggen dat kwetsen per definitie een deugd is."
Wat mij betreft sla je hiermee de spijker op zijn kop. Een ingewikkelde driehoek als 'vrijheid van meningsuiting - godsdienstvrijheid - vrijwaring van censuur' staat permanent onder hoogspanning. Het 'recht om te kwetsen' is volgens mij niets anders dan één van de impliciete logische gevolgtrekkingen uit de vrijheid van meningsuiting en niet een verbatim verankerd grondrecht. De inhoud van dat 'recht' is dus open voor interpretatie, voor iedereen die onder de grondwet leeft. Over díe grenzen zal dat debat dus moeten gaan. Wanneer is het functioneel, en vanaf welk punt wordt ook dát 'radicaal' of 'extremistisch'? Maar volgens mij hebben we dat tien jaar geleden ook al gedaan na de moord op Van Gogh en beginnen we nu weer opnieuw.
Terreur is nooit alleen als straf bedoeld, maar als waarschuwing en intimidatie. Zie Matthijs van Nieuwkerk die aangeeft sneller te fietsen. Daarmee beïnvloeden terroristen ons gedrag. De moord op Pim Fortuyn is anders dan die op Theo van Gogh omdat de 'bestraffer' niet alleen het vrije woord wilde knevelen, maar vooral een hogere macht een dienst dacht te bewijzen. Wie de geschiedenis kent, weet dat die pretentie vaker tot uitroeien van andersdenkenden heeft geleid. Sinds de ontkerkelijking van Europa kon die hogere macht ook een aardse heiland zijn die een paradijs belooft, zoals ooit het communisme.
Toon hele bijdrageOver geloof als motivator zou m.i. meer gediscussieerd moeten worden, maar wereldwijd bestaat een soort ontzag - ook wel respect genoemd - voor heilige huisjes. Zondagsheiliging, orthodoxie, rituelen - atheïsten lopen er met een grote boog omheen maar zouden zich vaker over die merkwaardige tradities moeten uitspreken. Al wordt aan het in wet- en regelgeving ooit afgedwongen 'respect' (godzijdank) in onze samenleving geleidelijk geknabbeld, toch durft niemand zich aan de islam te branden - mogelijk vanwege die terreurdreigingen. Zouden we de schoolstrijd uit het begin van de vorige eeuw niet eens opnieuw kunnen aangaan? Toen waren de confessionele partijen samen nog groot genoeg om het recht op eigen onderwijs te eisen en verkrijgen, waar 'nieuwkomers' uiteraard maar al te graag bij aansloten; nu de verhoudingen anders liggen, zou het interessant zijn die discussie opnieuw te starten. Binnen een neutrale vorm van onderwijs zouden heilige huisjes en taboes hun 'onaantastbare' status op den duur vanzelf verliezen.
Wat het onderwijs betreft vond ik het een erg goed idee van Daniel Dennett (bij leesvoer voor het weekend) om *alle* scholen (openbaar, confessioneel, alles) godsdienstonderwijs te laten geven over *alle* wereldgodsdiensten.
Toon hele bijdrageDat voorkomt dat kinderen gaan geloven dat er één waarheid is.
Met je eerste alinea kan ik mee komen, Mirjam. Subjectief beleefde hogere waarden, die met harde hand als een soort van paradijs op aarde neer gezet worden. Maar kijk ook eens naar de 'cultuur' van het neoliberalisme, dat rücksichtslos zonder hogere waarde het recht van de sterkste op aarde praktiseert. Tussen die twee tegenpolen moet de vrijheid zijn plaats krijgen, ook in het onderwijs. Er bestaan verschillende mens- en wereldbeelden, met verschillende ideeën over hoe kinderen zich ontwikkelen en hoe hen te onderwijzen. Neutraal onderwijs bestaat niet. Ouders en leerkrachten moeten daar de mogelijkheid hebben te kunnen kiezen.
Toon hele bijdrageEen mooi en vooral evenwichtig artikel! En dat is minder eenvoudig dan het in eerste instantie lijkt in deze woelige tijden.
Toon hele bijdrageIedereen heeft recht op zijn eigen mening, maar hoeveel aandacht wordt er besteed (bijv. In onderwijs, in talkshows) aan de onderbouwing van die mening? Het is beangstigend hoeveel er wordt geroepen, ook door politici, dat bij nadere beschouwing geen enkel hout snijdt, maar dat velen voor zoete koek slikken. Hoeveel kinderen leren op school logisch redeneren, het herkennen van een drogreden, een jij-bak, een argumentum ad hominem? Het "debat" over islam bestaat uit een roeptoeteren van door angst ingegeven zogenaamde zekerheden, de menselijke behoefte om een groep aan te wijzen als zondebok voor alle malaise. Het is lekker overzichtelijk om te geloven dat als we de moslims in Nederland klein houden, intimideren, paspoorten afpakken, eventueel deporteren het hier weer gezellig en veilig wordt en we weer ongestoord Sinterklaas kunnen vieren met echte zwarte pieten. Blijkbaar is niemand van Wilders aanhang in staat te onderkennen dat hij voortdurend zaken beweert die echt nergens op gebaseerd zijn. Tony Blair heeft 1 x in zijn politieke carrière iets waars gezegd, toen hij hamerde op het belang van 'education, education, education'. Laten we eens beginnen onze kinderen in alle niveaus van onderwijs de principes van de logica en de retorica bij te brengen. Ooit waren dat belangrijke onderdelen van het curriculum maar tegenwoordig wordt kinderen bijgebracht dat zij recht hebben op een eigen mening zonder dat zij die mening met argumenten hoeven te onderbouwen. Ieder heeft recht op zijn mening maar sommige meningen zijn beter dan andere. Tegenwoordig is het niet meer overal vanzelfsprekend om kinderen te leren dat er voor de evolutietheorie meer valide argumenten zijn dan voor de intelligent design theorie. Leer kinderen het verschil tussen feit en mening. Voor journalisten ligt hier ook een taak: niemand is er bij gebaat om een deskundige een liefst controversiële soundbite te ontlokken. Neem de tijd om "meningen" te ontleden op hun onderbouwing en validiteit. Pesten is iets anders dan een mening uiten. Pesten is onderdeel van een machtsspel, psychologische oorlogvoering tegen een zwakkere om de eigen positie te versterken. In die zin zou je kunnen beweren dat Wilders een schoolplein bully is die zijn eigen macht consolideert over de rug van zijn favoriete doelwitten: moslims, de "elite", links. Juist degenen die zich steeds maar beroepen op de verlichting blijken weinig of geen respect te hebben voor de "rede".
Toon hele bijdrageWellicht dat het afschaffen van de vrijheid van meningsontvangst al wat zou helpen om het debat met argumenten te voeren. ;)
Toon hele bijdragespeld.nl/2015/01/09/vrijheid-van-m...
"Voor journalisten ligt hier ook een taak: niemand is er bij gebaat om een deskundige een liefst controversiële soundbite te ontlokken. "
Toon hele bijdrageVooral de journalist en zijn krant zijn daar bij gebaat. Oplage / clicks / abonnementen bepalen nog steeds of je overleefd in medialand. En aangezien wij liever uitzonderlijk dan "gewoon" nieuws lezen, zal dat niet veranderen.
Op scholen leerlingen leren om:
- kritisch kranten te lezen: waarom zegt deze man/vrouw dit, wat zit er voor hem/haar in?
- inderdaad logica en retorica onderwijzen: heel goed punt.
Verder grotendeels eens.
@Marianne In theorie is het een goed plan lijkt me. Wel zie ik een beperking in de mogelijkheden. Het is te moeilijk voor veel mensen.
Toon hele bijdrageOm naar een mening te kunnen luisteren is verplaatsen in een andere denkwijze nodig. Dat is een vorm van abstract denken, als wiskunde. Die kost denkenergie en wordt daarom vermeden als het kan. Het is vermoeiend.
Mensen die het niet goed kunnen hebben er een hekel aan. Anderen vinden het juist heel leuk, een goed gereedschap, een uitdaging. Die twee groepen hebben moeite om goed met elkaar te communiceren.
Satire is een voorbeeld van abstractie, heel toepasselijk hier.
@Willem Hienekamp. Kahneman gelezen?
Toon hele bijdrage"Tegenwoordig is het niet meer overal vanzelfsprekend om kinderen te leren dat er voor de evolutietheorie meer valide argumenten zijn dan voor de intelligent design theorie." Bij het lezen van die zin haak ik af, Marianne. Het riekt naar dogmatiek. In de natuurwetenschap geldt een model totdat het tegendeel bewezen is. En ook 'valide argumenten' kunnen paradigma afhankelijk zijn.
Toon hele bijdrageGing het nu niet juist om vrijheid? Extremisten willen juist met harde hand op aarde neerzetten wat volgens hen juist of onjuist is. Neig alsjeblieft niet naar het zelfde.
@Bert. Ja die formulering is strikt genomen in strijd met mijn eigen betoog, maar ik bedoel natuurlijk niet dat mensen klakkeloos moeten aannemen dat er voor de evolutietheorie meer bewijs is dan voor intelligent design, dat zou inderdaad dogmatisch zijn. Wat ik bedoel is dat iedereen van jongs af aan geleerd wordt de argumenten voor beide posities logisch te analyseren en beoordelen. Dat ik persoonlijk 100% overtuigd ben dat de argumenten voor evolutie als sterker uit zo'n analyse zouden komen dan die voor intelligent design is daarbij niet van belang, iemand kan ook op een andere conclusie uitkomen - het gaat om het proces van logisch leren nadenken, redeneren, argumenteren. We hebben nu een democratie waarin mensen religieuze a priories en onderbuikgevoelens naar elkaar schreeuwen en wederzijds beledigd zijn door het onvermogen van de andere partij om die "mening" serieus te nemen.
Toon hele bijdrageWat ik niet helemaal begrijp, is waar jij dan voor pleit: een extreem relativisme waarbij alles 'ook maar een mening is" en alle meningen even valide?
Iedereen heeft natuurlijk ten principale het recht om via het denken tot eigen inzicht te komen. In beginsel heeft elk inzicht recht van bestaan. In de uitwisseling kunnen die inzichten in beweging komen.
Toon hele bijdrageIk heb mijn eigen inzichten en meningen, die ik door studie, levenservaringen en dergelijke gekregen heb en die ik in beginsel niet als relatief beschouw. Die inzichten en meningen kunnen zich verdiepen, maar ook veranderen. Voortschrijdend inzicht noemen ze dat.
Toon hele bijdrageInspirerend mooi stuk Rutger.
Toon hele bijdrageAls de vrijheid van meningsuiting maximaal moet zijn, hoe kunnen kinderen die op school worden gepest dan worden beschermd? Schelden doet wel degelijk pijn. Zeker wanneer je als gepeste tegenover een groep pestenden staat. De vrijheid van meningsuiting is vooral van belang om je te kunnen uiten tegenover een machtige partij. Een minder machtige partij kan erdoor benadeeld worden. In het klein door gepest te worden. In het groot door het onderwerp te zijn van haatzaaien.
Toon hele bijdragezeker, maar het punt is dat het niet aan de overheid is om te bepalen wanneer kwetsen wel of niet geoorloofd is. Dan begeef je je op een hellend vlak.
Toon hele bijdrage@Peter Foliant
Toon hele bijdrageDat is een wijdverbreid misverstand over de vrijheid van meningsuiting.
Die zegt dat, zoals Rutger al aangeeft, de overheid niet mag bepalen wat wel en wat niet mag worden gezegd.
Het staat iedereen vrij om daar regels over op te stellen op bijvoorbeeld een school, op je eigen blog als je dat hebt (het staat je vrij om niet alle reacties toe te staan), enzovoort.
Dat is inderdaad erg hard nodig, om pesten tegen te gaan.
Drie kritische punten:
Toon hele bijdrage(1) De overheid in de zin van wetgever zijn we in zekere zin allemaal, dus het is iets te snel geredeneerd om op het punt van regels opstellen in de context van fundamentele vrijheden en de beperkingen daarvan de overheid tegenover de burgers plaatsen. Je zou wel kunnen beargumenteren dat burgers aan elkaar niet mogen opleggen wat ze wel en niet mogen zeggen, maar dat is een andere discussie (alhoewel ik de neiging om overheid t.o.v. van burgers te plaatsen wel snap en me daar zelf soms ook schuldig aan maak).
(2) Ik denk dat we niet altijd vertrouwen moeten koesteren in zelfreinigend vermogen en zelforganisatie. Als mensen van 'goede' wil zijn ja dan is het geen probleem als ze zelf de regels maken, maar als ze van 'slechte' wil zijn kan dat direct een heleboel negatieve consequenties hebben. Zie b.v. de accountancysector.
(3) Het hellend vlak argument wil erbij niet echt in. Ik heb vertrouwen in de rechtspraak dat zij wel degelijk om kan gaan met begrippen als haatzaaien, belediging en kwetsing. Dit alles in zijn juiste context beoordelen is waar rechters voor opgeleid zijn.
Wellicht moeten we ons meer realiseren dat vrijheid van menigsuiting op zich altijd absoluut moet zijn en het daarna aan de rechter is te bepalen wanneer grenzen in individuele gevallen overschreden worden.
Toon hele bijdrageOf de uitspraak van Voltaire is of niet is niet zo belangrijk, er zijn ook voldoende andere filosofen, maar volgend citaat zegt alles: "Ik ben het niet eens met wat je zegt, maar ik zal het recht om het te zeggen tot de dood toe verdedigen".
@Sylvia Stuurman: Als de vrijheid van meningsuiting alleen beschermt tegen inperking van de meningsuiting door de overheid, waarom protesteerden er dan zoveel mensen tegen de aanslagen als ware het een aanslag op de vrijheid van meningsuiting? De aanslagen waren niet gepleegd door de overheid. De vrijheid van meningsuiting is ook een cultureel gedragen waarde. Die waarde geeft aan dat je ook alles tegen elkaar moet kunnen zeggen. Ik kan me @Rutger Bregman's positie voorstellen dat de mogelijkheid tot haat zaaien niet door de overheid moet worden beperkt. Ook al ben ik daar niet van overtuigd. Cultureel zijn haat zaaien en pesten een probleem, heeft de wetgever daar dan geen rol in te spelen? De wetgever heeft ook een beschermende rol, maar kan niet beschermen als daar geen wettelijke basis voor is.
Toon hele bijdrageIk heb het even opgezocht: De vrijheid van meningsuiting volgens Artikel 7 van de Nederlandse Grondwet (denederlandsegrondwet.nl/9353000/1/j9vvihlf299q0sr...) is niet absoluut, maar heeft heeft wettelijke voorbehouden, zoals het aanzetten tot haat volgens Artikel 137d uit het Wetboek van Stafrecht (wetboek-online.nl/wet/Sr/137d.html).
@Thomas, de vrijheid van meningsuiting absoluut maken lijkt me geen goed idee. In bepaalde contexten (meestal grove verstoring van de openbare orde) is het de samenleving geoorloofd censuur toe te passen. Dat wil niet zeggen dat de mening nooit meer geuit kan worden, maar wel even niet op dat moment. Verder ben ik het met je eens dat de rechter voor overige gevallen uiteindelijk achteraf (en niet vooraf) moet gaan toetsen, maar in hoeverre is de vrijheid van meningsuiting absoluut als je er later nog gestraft voor kunt worden? Ik heb niet zoveel met absolutisme. Volgens mij reiken globaal gezien de vrijheden van een individu zover tot ze een ander individu in zijn vrijheid beperken. Dat is ook een mooie scheidslijn om haatzaaien en belediging ethisch gezien van elkaar te scheiden. Haatzaaien zou een ander individu wel eens in zijn vrijheid kunnen beperken, belediging meestal niet.
Toon hele bijdrageWaarom maken we geen verschil in kwetsen in de vorm van pijn toebrengen aan een lichaam en kwetsen in de vorm van pijn doen aan een ego of zelfbeeld? Lelijke dingen zeggen om iemand naar beneden te trappen op de sociale ladder is niet fraai, maar wel veel onschadelijker op een schaal van dodelijkheid. Het maakt nogal wat uit wat je je van dat soort opmerkingen of beledigingen aantrekt, terwijl lichamelijke schade redelijk objectief kan worden vastgesteld. Discriminatie (verschillende behandeling) is al verboden. Haatzaaien ook......denk aan de ophitsende radio-oproepen in Rwanda waarbij de tegenstander steevast als "beest" werd weggezet en waarbij werd opgeroepen tot vervolging en moord.
Toon hele bijdrageNu, een pestprent waarin iemand wordt getekend (in een krantje dat door de gepestten nauwelijks wordt gelezen) die door de gepeste zelf niet mag worden getekend. Dat is inderdaad een beetje treiteren, maar tevens ook wakker schudden. Niet te vergelijken met het bv steevast uitsluiten bij sollicitaties of het oproepen om "die beesten" nu eens te grazen te nemen. Zolang we geen onderscheid meer leren te maken tussen lichaam en geest blijven we hangen in vage en drabberige Vrijheid van al dan niet "kwetsende" Meningsuitingsdiscussies.
@Bente, wie maakt dan in jouw ogen niet de juiste scheiding tussen schade aan het lichaam toe brengen en schade aan de geest toebrengen? Mishandeling en dergelijken zijn toch verboden? Of doel je op je jongensbesnijdenis b.v.?
Toon hele bijdrageIk reageerde hierop "Als de vrijheid van meningsuiting maximaal moet zijn, hoe kunnen kinderen die op school worden gepest dan worden beschermd? Schelden doet wel degelijk pijn."
Toon hele bijdrage@Bente Olie: Het ging mij om het absolute van de vrijheid van meningsuiting dat @Rutger Bregman voorstelt. Ik vroeg mij af of er geen kwetsbare groepen zijn die beschermd moeten worden en of de overheid daar dan geen verantwoordelijkheid in heeft. Rutger lijkt de vrijheid van meningsuiting vooral te bedoelen op het politieke vlak en hij stelt dat de overheid daar geen beperkingen mag opleggen en ook haatzaaien moet toestaan. In de politieke strijd moet alles gezegd kunnen worden en daar kan ik het mee eens zijn, ook al heb ik nog steeds mijn bedenkingen wat betreft haat zaaien. Maar als je de vrijheid van meningsuiting beperkt tot de politiek, dan is die niet absoluut. Dus misschien bedoelt Rutger nog steeds dat iedereen alles tegen elkaar moet kunnen zeggen. Jij stelt voor om pijn toebrengen aan het lichaam te onderscheiden van het kwetsen van de psyche. En vervolgens stel jij dat pesten minder schadelijk is dan iemand doden. Daar ben ik nog niet zo zeker van. Er zijn mensen die gepest werden die zelfmoord plegen of die psychisch doorgedraaid het heft in eigen hand nemen en tot geweld overgaan met de dood tot gevolg. De kern is volgens mij het verschil in macht. Drijf de spot met de machtigen, dat is volgens mij ook wat Charlie Hebdo deed, maar bescherm de evident minder machtigen tegen psychisch geweld. En voor dat laatste ligt er bij de overheid een taak, waardoor de vrijheid van meningsuiting volgens mij buiten het politieke discours niet absoluut kan zijn.
Toon hele bijdrageOh, dus het komt allemaal door het kapitalisme.
Toon hele bijdrageDat staat er niet, maar het temmen lijkt mij een prima plan.
Toon hele bijdrageLaat ik allereerst zeggen dat ik het zeer goed vind om andere onderwerpen ook te belichten, sterker zelfs, als dit artikel over iets anders was gegaan zou ik misschien ook niet doorgaan op het onderwerp vrijheid van meningsuiting.
Toon hele bijdrageWat betreft vrijheid van meningsuiting vind ik dat er een scheiding is tussen kritiek op persoonlijke kenmerken als huidskleur en kritiek op ideologieën en religies. Kritiek op de tweede groep kan je weerleggen of uiteindelijk accepteren. In het uiterste geval verander je van mening, je wordt communist, boeddhist, atheïst, wat dan ook. Dit is echter niet mogelijk bij kritiek op de eerste groep, je kan niets veranderen aan je persoonlijke kenmerken. Het is onmogelijk om na een discussie te zeggen: "goed, ik ben overtuigd, ik hou op een blanke vrouw te zijn."
Vanuit deze redenatie vind ik dat haatzaaien op bijvoorbeeld seksuele voorkeur en etnische groepen wel degelijk verboden kan worden, terwijl de vrijheid een religieus symbool denigrerend af te beelden behouden moet worden (immers, wie gaat er oordelen of het beledigend is? Het is inherent onmogelijk álle religies tegelijk te respecteren).
Daarnaast is vrijheid van meninsuiting vooral van belang voor de mening die men NIET wil horen. Nu is de bescherming van meningen in Nederland nog steeds goed geregeld, de meeste mensen die echt in de problemen komen na kritiek op de islam wonen niet hier maar in het Midden Oosten. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de Saoedische blogger Raif Badawi, die gister de eerste 50 zweepslagen kreeg voor het beledigen van de islam. Nog 950 zweepslagen te gaan.
Daar is Internet nu voor uitgevonden. Voor scherpzinnige,intelligente en je blik vernieuwende stukken als dit van Rutger Bregman. Inderdaad voorbij de waan van de dag.
Toon hele bijdrageWeet je wat ik een beetje de paradox vindt? Decorrespondent geeft aan voorbij de waan van de dag te willen gaan, maar waarom krijgt de waan van de dag dan wel deze aandacht? Dan kan het bijna niet anders dat je doorschiet in de relativering die Bregman ophoest.
Toon hele bijdrageMichiel, omdat niet alles wat er op een dag gebeurt ook waan is, misschien?
Toon hele bijdrageHet gaat volgens mij om 'voorbij de *waan van de dag', niet 'voorbij het *nieuws van de dag.'
Niet al het nieuws is waan, inderdaad.
Toon hele bijdrageNiettemin is het punt van doorschieten in relativering - als gevolg van de missie om de waan van de dag te overstijgen - op zijn minst de moeite waard om te adresseren.
Toon hele bijdrage@Fransje, dank voor de bijval. De wiktionary geeft aan dat 'waan van de dag' de 'actuele gekte' is. Volgens mij ligt het er toch vrij dik op dat een groot deel van het nieuws actuele gekte is. Zeer zeker als het gaat om de aanslag van woensdag, je ontkomt nergens aan discussies/beschouwingen/demonstraties en dergelijken over dit onderwerp. Nu zeg ik niet dat dit verkeerd is, ik ga daar namelijk ook in mee, het is deel van het mens zijn, je leeft immers in het moment en wil je betrokkenheid en empathie tonen. Het punt is echter wel dat als je als Decorrespondent zegt voorbij de waan van de dag te willen, maar dan vervolgens de waan van de dag leidend laat zijn in een stukje dan is dat of inconsequent (als je serieus de discussie gaat voeren over het 'hot topic' van die dag) of het leidt tot een doorgeschoten relativisme (als je met het stukje over het waan van de dag onderwerp wil aantonen hoe de waan van de dag regeert). Als je werkelijk voorbij de waan van de dag wil moet je de waan van de dag, de waan van de dag laten en vooral bredere ontwikkelingen schetsen, bekritiseren, etc, kortom abstraheren. Nu snap ik de worsteling van Decorrespondent hier wel, maar het wijzen op deze paradox kon ik niet laten!
Toon hele bijdrageNou weet ik gemiddeld genomen zelden een scheet in een pakje boter te schetsen, Michiel. ;-)
Toon hele bijdrageMaar de paradox is interessant. Ik vraag me overigens af of de waan van de dag wel door iedereen als waan ervaren wordt. Want stel dat je ruim 80000 politieagenten inzet om 2 mensen te vinden, ben je dan bezig met een waan of levert dat op zich een werkelijkheid op die tot nieuwe wanen kan leiden? Ik vrees dat we op dit moment de waan niet meer helemaal kunnen scheiden van werkelijkheid
Maar toch, ik doe een poging om waanzin te adresseren: stel dat radicalisme zonder oorlogszuchtige tegenstrijd inderdaad dezelfde impact gaat hebben als facisme in de tweede wereldoorlog zoals menigeen beweert, waaruit kunnen we afleiden dat dit zo is of niet zo is? Anders gezegd, zijn moslimstrijders inderdaad in staat om de wereld over te nemen en hoe stellen we dat vast?
Nou ben ik al een tijdje aan het kauwen op de hierboven gebruikte term 'adresseren'.
Toon hele bijdrageBij mijn zoektocht op internet kwam ik deze opgewekte zin tegen:
"Volgens het Centrum voor Leesonderzoek kent 99% van de Nederlanders en 98% van de Vlamingen het woord `adresseren`."
Dan schaar ik me nu bij de 1% Nederlanders en 2 % Vlamingen.
(Of het moet zijn dat die resp. 99 en 98%, net als ik, niet álle betekenissen van het woord kennen....)
Hoe dan ook, het lukt me niet om een passende betekenis hier 'in te voeren'.
Wie helpt?
woorden.org/woord/adresseren
@Maaike; van een adres voorzien? Aangeven waar iets vandaan komt, of waar het heen moet? Ik had eerder verwacht dat mijn overdrachtelijk gebruik van "waanzin" tot vragen zou leiden.
Toon hele bijdrage't Is volgens mij een anglicisme, Maaike. Ouch! Dat ik mijzelf daar op moet betrappen. Betekenis: ingaan op, aandacht geven aan. Wat Rutger Bregman dus niet deed met wat Michiel signaleerde. Terwijl doorschieten in relativering wel degelijk iets is dat op loer ligt als je voorbij wilt aan de waan van de dag. Een fundamenteel punt waar De Correspondent vast vaker tegenaan loopt. Want bij dit soort actualiteit waar geen ontkomen aan is, komt het er extra op aan positie te kiezen. En dat moet ook nog eens onder hoge druk. Terwijl het soort journalistiek dat hier wordt verricht, juist tijd voor bezinning nodig heeft.
Toon hele bijdrage@Patrick, het duurde even voordat ik de betekenis van je eerste zin snapte, haha. Ik heb het maar even gecorrigeerd! Je werpt een paar interessante gedachtes op. Volgens Wiktionary is een waan: een overtuiging die gebaseerd is op een onjuiste waarneming of interpretatie van de werkelijkheid. In die zin is de waan een niet realistische opvatting omtrent de werkelijkheid. Uiteraard kunnen wanen wel tot de werkelijkheid leiden die in een eerder statium gewaand was (als een soort van self-fullfilling prophecy). De inzet van 80.000 politie-agenten lijkt me meer gebaseerd op de waan van de dag dan op een adequate inschatting van alle veiligheidsrisico's, maar ik ben geen professional op dit gebied, dus het definitieve oordeel hierover laat ik liever aan veiligheidsexperts over. Overigens heb je ook nog te maken met een deel van de bevolking die leeft in de waan van de dag welke je misschien in hun angst het medicijn moet dienen van overcompensatie van blauw op straat. Dat zou dan meer een politiek-sociologische inschatting zijn.
Toon hele bijdrageEen laatste punt wat je aanhaalt gaat over of het waanzinnig is te denken dat we overlopen zouden kunnen worden door radicalen. Ik denk van wel, ik heb vertrouwen in de binnenlandse veiligheidsdiensten dat ze de zaken tot op zekere hoogte op orde hebben en dat er niet opeens b.v. duizenden radicalen in Nederland de straat op kunnen gaan en de boel kunnen overnemen. Uiteraard moeten we het moslimextremisme bestrijden, maar het lijkt me dat we dat vooral moeten doen door er voor te zorgen dat ten eerste de AIVD er bovenop zit en dat moslimgemeenschappen alert zijn op eventuele radicaliserende personen (vaak jongeren) en ten tweede moeten we de voedingsbodem voor radicalisme wegnemen door orthodoxe haatpredikers te isoleren en/of het land uit te zetten en te zorgen dat jongeren in achterstandswijken voldoende in staat zijn om maatschappelijk hoger op te klimmen. Ook zouden we ons buitenlands beleid kritisch moeten herzien, wat heeft al die Westerse inmenging (soms met goede en soms met minder goede bedoelingen) in het Midden-Oosten Nederland/Europa en de bevolking daar nu helemaal gebracht?
Nu snap ik 't, Fransje.
Toon hele bijdrageIk ben 't met je eens en wat belangrijker is: nu snap ik pas beter wat Michiel bedoelde en ook met jou, Michiel, jouw eerste bijdrage, bedoel ik, ben ik 't eens. (Je derde is gepost toen ik aan het inkloppen was, daar moet ik nog even over nadenken;)
Met Patrick ben ik het eens dat ie het met de door Michiel gesignaleerde paradox eens is, (kwartet!) maar verder beantwoord ik je vragen, Patrick, met nee, ík kan geen koffiedik kijken.
Ik haal ook nog een tuttig braaf, maar waardevol wijs paardje van stal: angst is een slechte raadmeester.
Historie biedt weliswaar de kans op kennis en ervaring, maar de onwetenschappelijke angst kan een blokkade zijn van jewelste om vooruit te gaan en zó te handelen dat het in het heden past.
(Daarom vind ik deze historicus/correspondent vooruitgang zo'n bijzonder geschenk uit de hemel, o nee, de hemel bestaat niet, de hema dan maar.)
Oi Fransje, met jouw naam vergeten dat Angelsaksische woorden etymologisch vaak een voorloper op het continent hebben?
Toon hele bijdrage@Maaike echt waar? Bij de Hollandsche Eenheidsprijzen Maatschappij A'dam? Ben het verder volledig met je eens. Maar het zijn mensen als oorlogsverslaggever Arnold Karskens die veronderstellen dat we te licht denken over IS en andere terroristische groeperingen uit het MO. Ik zoek naar de overeenkomsten en verschillen om mijn ontbreken van angst beargumenteerd te dissemineren. Zodat wanen, wanen blijven.
Bij het betoog van Rob Wijnberg probeert een geschiedenisdocent een zelfde soort vergelijking met nazisme er door te drukken.
@Michiel, "if men define situations as real, they're real in their consequences. " helpt wel een beetje dat sociologisch theorema van Thomas. Dus wat mij betreft moeten we nooit iets uitsluiten, zelfs niet dat wat wij waan noemen voor anderen een echte ervaring van werkelijkheid is. Dat klinkt als een verdere relativering, maar is feitelijk een basis voor inzicht en verdieping mijns inziens. Het is al vaker genoemd, maar aanslagen worden ook en soms vaker gepleegd door "lone wolfs" en rechtsextremisten. De Islam heeft ongetwijfeld iets met de gevolgen van doen -geloof blijkt een goede mobiliserende factor om mensen in beweging te brengen voor een hoger doel- , maar is geen afdoende verklaring voor het geweld hier, noch in het Midden Oosten.
@Patrick, 't was een goedkoop woordspelinkje, kon 't even niet laten, doet geen recht aan Rutgers kwaliteiten: ik ga weer voor hemel :)
Toon hele bijdrageJa, waarschuwers. Ik weet 't niet.
Waarschuwen hoort bij angst, denk ik.
En als je nou als voorbeeld deze column neemt: Rutger doet een voorstel voor de toekomst om iets wél te doen, iets nieuws.
Want als er nou toch íets duidelijk is dan hebben al die eeuwig herhaalde angst/waarschuwcolumns niks uitgehaald.
Ja, omdat niemand geluisterd heeft, zeggen ze dan.
Nou, niemand heeft wat gedáán.
Want vertellen dat 't helemaal mis gaat, verlamt.
Haha volgens mij zijn we het allemaal eens, wat fijn ;). @Patrick, in jouw quote van Thomas kan ik me helemaal vinden, daarom moeten we dus ook goed oppassen hoe we situaties bestempelen en analyseren hoe andere mensen situaties bestempelen zeker als die bestempeling sterke connotaties heeft; bestempeling is nooit waardevrij, maar wordt door ons in het leven geroepen en kan niet te overziene consequenties hebben. Een goed voorbeeld in deze context is wat mij betreft Wilders die roept dat 'het oorlog is' (bestempeling van een situatie met een woord dat zeer sterke connotaties heeft). Overigens is het bestempelen (met een negatief woord: 'framen') van situaties sowieso een belangrijk onderdeel van het politieke discours, maar ook b.v. vaak het werkterrein van columnisten. Ik quote Pels (Everyday Essentialism, 2002, p.74) hier even over wat ook wel performatieven worden genoemd: "Performatives often appeared to operate under a mask, dressing up as constatives, in order to ‘ape’ factual propositions (1962: 4). This might be taken to imply that the performative energy of statements is often discharged through a semantic detour, being actively disguised by the factually constative linguistic form. The reification then performs a magical reality effect: what is identified as a fact is surreptitiously confirmed in its factuality and strengthened as an entity which is naturally and objectively present."
Toon hele bijdrageJe geeft ook aan: "wat mij betreft moeten we nooit iets uitsluiten, zelfs niet dat wat wij waan noemen voor anderen een echte ervaring van werkelijkheid is. Dat klinkt als een verdere relativering maar is feitelijk een basis voor inzicht en verdieping mijns inziens." Helemaal mee eens, als anderen iets wel ervaren als de werkelijkheid wat in mijn ogen een waan is kunnen er consequenties zijn waar ik en andere mensen mee moeten dealen. Ten slotte moet ik dat verhaal van de 'geschiedenisdocent' nog maar eens gaan bekijken, dat ken ik nog niet ;).
@Maaike we voorkomen niet dat waarschuwers voet aan de grond krijgen waardoor we misschien het verkeerde gaan doen. Rutger Bregman ziet het goed: media zijn op veel onderwerpen machtiger dan politici.
Toon hele bijdrageEn een geschiedenisdocent die waarschuwt voor heden en toekomst op basis van wat hij vermoedt raakt aan mijn opleiding en mijn beroep. Dat beroep gaat net wat verder dan een open discussie op DC.
@Michiel om het zoeken te vereenvoudigen: Waarom terreur niet tegen de democratie opgewassen is
Toon hele bijdrageZoeken op: Als de geschiedenis ons iets heeft geleerd, is dat terreur niet wijkt voor mooie woorden en stille tochten.
Citaat van Bas Bakker.
@Patrick, ik wil waarschuwers de mond niet snoeren hoor;)
Toon hele bijdrageIk zei al, ik weet niet wat ik er mee moet.
Overigens: een interessante discussie tussen jou en @Michiel!
Ik haak voor vandaag af, ook lezend, maar morgen is er weer een dag, blijf me verrassen!
@Patrick, dank voor de link, ik heb al een reactie achtergelaten.
Toon hele bijdrageEr Is Geen Simpel Antwoord Op Terreur (eerder hier geplaatst: linkedin.com/pulse/er-geen-simpel-antw...)
Toon hele bijdrageIedereen is erg geschokt over de meest recente aanlag op Charlie Hebdo. En terecht vanwege het menselijk drama en de daarmee gepaard gaande emoties. Ook ik stond op De Dam in Amsterdam om strijdvaardig mijn hulpeloosheid te tonen.
Onterecht geschokt, omdat we al sinds 11 september 2001 roepen, dat dit er aan zat te komen. Onterecht geschokt omdat er al vele aanslagen zijn gepleegd, zie daarvoor deze lijst van wikipedia: nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_terroristi... Om er een paar in Europa te noemen: de bomaanslagen in Madrid van 11 maart 2004, in London van 7 juli 2005 en de aanslag in Luik van 13 december 2011. Het merendeel van de aanslagen op deze wiki-lijst heeft overigens plaatsgevonden buiten Europa. De eerste aanslag op Europese bodem van 2015 staat er ook al opgetekend, die op Charlie Hebdo op 7 januari 2015 in Parijs.
Een Amerikaans columinst voor de New York Times, Nicholas Kristof, vraagt zich in zijn column van 7 januari jl. openlijk af of de islam schuldig is voor de aanslag op Charlie Hebdo: nytimes.com/2015/01/08/opinion/nichol...
Een uitspraak die je in Nederland weleens hoort is: ‘Niet alle moslims zijn terroristen, maar alle terroristen zijn wel moslims‘. De opmerking dat deze uitspraak feitelijk onjuist is en dat het bewijs daarvan in onze gezamenlijke wereldgeschiedenis ligt maakt over het algemeen weinig indruk. Als alle terroristen moslims zijn, dan moest de moordenaar van Pim Fortuyn dat ook zijn. Niet dus. En zo zijn er meer voorbeelden. ‘Maar alle terroristen zijn wel moslims’ is en blijft een hardnekkige overtuiging van een aantal mensen die simpelweg feitelijk onjuist is.
Kristof schrijft in zijn column over aanslagen waarbij de daders zich beroepen op de islam onder meer:
“The vast majority of Muslims of course have nothing to do with the insanity of such attacks — except that they are disproportionately the victims of terrorism. Indeed, the Charlie Hebdo murders weren’t even the most lethal terror attack on Wednesday: A car bomb outside a police college in Yemen, possibly planted by Al Qaeda, killed at least 37 people.”
Anderen stellen, dat alle ellende in de wereld komt door religie. (Ondanks dat velen nu erg blij zijn met de huidige paus, Franciscus). Ook op deze opvatting valt het een en ander af te dingen. Zie daarvoor dit gesprek met schrijfster Karen Armstrong: youtube.com/watch?v=n6I-V3iNeFo
Waarom plegen mensen aanslagen? Armstrong suggereert dat dit met name komt door het zien van lijden van een groep waarmee je je identificeert en niet, of veel minder uit religieuze overtuigingen. Politici en journalisten die zich enkel en alleen focussen op de religieuze context missen dus hoogstwaarschijnlijk een vele belangrijkere component, de sociale en emotionele context.
Complexe problemen dien je complex te brengen en dan zo eenvoudig mogelijk uit te leggen. Een debat over hoe gevaarlijk de islam dan wel niet is maakt onze samenleving er niet veiliger op. Eerder het omgekeerde. Dit soort nonsens-debatten over de islam leidt af van de wezenlijke vragen waarmee we moeten worstelen om onze eigen en collectieve veiligheid te vergroten.
Laten we in plaats daarvan een tweesporenbeleid voeren en daarover met elkaar in debat gaan; 1. voor de korte termijn (het versterken van politie, justitie en de veiligheidsdiensten) en 2. voor de langere termijn (het versterken van de sociale en emotionele - persoonlijke - omgeving).
Mijn overtuiging is daarbij dat voor een langdurige veilige en stabiele samenleving punt 2 het belangrijkst is. Hetgeen in mijn ogen het minst wordt besproken in het publieke debat. Wat niet is kan gelukkig nog komen.
In Frankrijk is het principe van laïciteit heel belangrijk. In de geschiedenis, is de Kerk altijd aan de kant van de macht geweest, ze was een van de onderdrukkers. Daarom heeft het bespotten van alles wat met religie te maken zo een lange traditie. Dat het soms smakeloos gevonden wordt is niet het onderwerp. Dat mensen vinden dat ze het recht hebben om daardoor andere mensen te doden brengt ons terug naar de meest donkere tijden van onze geschiedenis. Dit is het onderwerp.
Toon hele bijdrageTrouwens, mijn spellingcontrole kent het woord ‘laïciteit’ niet, hij biedt mij als correctie ‘labiliteit’, ‘latiniteit’ of ‘naïviteit’! Heb is een kleine censor in mijn computer?
Ja Josiane, dat is de kern. Goed ook om zelf te blijven nadenken en niet blindelings af te gaan op de wizards in je computer.
Toon hele bijdrageWaar maken we ons ook druk om? Slechts één promille deugt niet - als we ons allemaal bekeren en het lukt ons zondaars dat promillage toch overeind te houden, wordt ook Europa een paradijs.
Toon hele bijdrageLezen van Charlie Hebdo vereist oplettendheid en een scherpe geest. Maar ik zie heel veel mensen hier doodleuk achter een compleet waanidee aan lopen, 'het waren de broers'.
Toon hele bijdrageDaar is geen bewijs voor. En ze zijn doodgeschoten.
Er is geen enkel bewijs dat de aanslag bij Charlie Hebdo Islamterreur zou zijn. Gemaskerde mannen, dat kan iedereen zijn.
Het is dus heel lichtvaardige, misschien valse beschuldiging van de Islamwereld.
Wat zou ik doen als de beschuldigende vinger van zo'n moord naar mij of mijn groep zou wijzen? Ontkennen? Dat heeft weinig zin. Het is volksgekte.
Charlie Hebdo onwaardig.
Eens!
Toon hele bijdrageEn als ze het waren, is onduidelijk wie de opdrachtgevers waren.
Toon hele bijdragedit is werkelijk manipuleren: eerder al heb ik in commentaar hieronder moeten schrijven, dat één van de broers verkondigd heeft door Al Quaida gestuurd/ gesteund te zijn en dat zij daar deel van uitmaken, sic!
Toon hele bijdragewilt u nu werekelijk verder beweren met de waarheid begaan te zijn?
Het gaat niet om beweren begaan te zijn met de waarheid (@Rene Koster) maar om een oplopend aantal open einden in het "verhaal" tot nu toe. Wat mij betreft is er een open einde bijgekomen: inmiddels zijn alle gijzelnemers doodgeschoten op twee verschillende plekken. Van een plek (Dammartin) vertelt het Franse nieuws mij dat daar geen gegijzelden waren (wel iemand die zich verborgen heeft weten te houden en in contact stond met de ordediensten). Op beide plekken wist de politie precies waar de gijzelnemers zich ophielden volgens alweer dat nieuws. Was het dan niet mogelijk om ze te verlammen met snelwerkend gas oid?
Toon hele bijdrageNu hebben de jihadisten er weer drie martelaars bij.......
Hoe dan ook: ik zal het nieuws uit Frankrijk met extra interesse volgen de komende tijd. Het kan toch niet zo zijn dat een stuk Europese rechtstaat kiest voor koelbloedig overhoop schieten.
advies: ga werken bij de ordetroepen, dan weet je iets meer over wie wij tegenover ons treffen…en dan kun je wellicht met iets meer recht van spreken je oordeel vellen, maar nu lijkt het erop dat we maar lukraak allerlei feiten de lucht in kunnen slingeren
Toon hele bijdrageen als we alles in twijfel trekken dan hebben de terreur en de mensen, die daar achter staan hun doel juist bereikt!
@René Koster
Toon hele bijdrageIk wil graag geloven dat de broers vinden dat ze gestuurd worden vanuit het geloof. Maar het is niet bewezen dat de moordende mannen met maskers ook de broers waren. Er zijn ID-bewijzen gevonden, dat is een aanwijzing maar geen bewijs, ze kunnen gestolen zijn. Er kunnen meer mensen hebben meegedaan.
'False flag' actie, een gewoon strijdmiddel, wil zeggen dat een partij probeert anderen op te laten draaien voor gruwelijke daden, om de publieke opinie te sturen, een vijand te kweken, via veel media.
Dat lukt hier heel goed. De broers zijn zwart gemaakt en nu dood, zonder bewijs van schuld, omsingeld door duizenden politieagenten. De gegijzelde hadden ze al na een uur losgelaten, dat is vandaag pas bekendgemaakt. Wat ze eerder fout hebben gedaan zegt niets over hun schuld hier.
Democratie betekent eerlijke rechtsgang, geen volkswoede.
@ Rene Koster: ik vel nergens geen oordeel. Slechts vraag ik aandacht voor punten die vanuit het nieuws tot iedereen komen en die bij mij vraagtekens hebben doen ontstaan. Ik doe dat omdat ik denk dat het na afloop van het grootste belang is om de werkelijke gang van zaken te kennen. Welke die gang van zaken is geweest moeten we rustig afwachten.
Toon hele bijdrageWat mij betreft is deze column van Bregman doorgeschoten relativisme, waarschijnlijk voortkomend uit zijn voorliefde voor onderwerpen als duurzaamheid en de economie. Bregman schrijft: "de echte opgaven van onze tijd: de overgang naar een duurzame economie, het uitroeien van armoede en het temmen van het kapitalisme". Dit mag dan voor Bregman zo zijn vanuit zijn comfortpositie als westerling, maar overal ter wereld zijn dagelijks mensen het slachtoffer van intolerante regimes, organisaties en personen die een ander zijn recht op dat kleine stukje vrijheid niet gunnen. Mensen worden beoordeeld en veroordeeld op basis van hun zijn, mening en levensovertuiging. Vrijheid van expressie, van meningsuiting, en van seksuele geaardheid zijn op veel plekken in de wereld niet aanwezig. Vraagstukken van vrede, veiligheid en vrijheid zijn dan ook een continue opgave.
Toon hele bijdrageVervolgens poneert Bregman: "waarom kwam de financiële crisis van 2008 bijvoorbeeld zo onverwacht? Misschien wel omdat we jarenlang leuterden over de vrijheid van meningsuiting en even waren vergeten wat een derivaat ook alweer is". Wat mij betreft een gotspe, die een schrijver van Decorrespondent onwaardig is. Ten eerste ongepast om zo gelijkdoenerig de financiële crisis uit 2008 te koppelen aan een aanslag in Parijs. Ten tweede een zware insinuatie, die je niet zo maar even kunt opperen, dan moet je echt met grondig bewijs komen. Dit is een zware aanklacht tegen al diegenen die de vrijheid na aan het hart gaat en ook een belediging voor al diegenen die wel kritisch over de financiële sector schreven. Vergelijk de gotspe van Bregman met: 'als we niet zoveel geleuterd hadden over duurzaamheid, economie en armoedebeleid hadden we het terrorisme misschien aan banden kunnen leggen'. Overigens kun je sowieso van mensen wiens passie ligt bij het schrijven over vraagstukken van vrijheid en democratie niet vragen om zich te verdiepen in de moeilijke vraagstukken van derivaten, SIV's, ABS's en dergelijken.
Ten derde wordt er geclaimd: 'de democratie kun je niet neerschieten, want democratie is een idee'. Een sarcastische riposte lijkt me hier voldoende: 'kapitalisme kun je ook niet 'temmen', want dat is ook maar een idee'.
En ten vierde (dit is geen relativisme maar een onvoldoende scherpe analyse) weet Rutger geen onderscheid te maken tussen haatzaaien enerzijds en kwetsen en beledigen anderzijds, waar wel degelijk een belangrijk verschil tussen zit. Haatzaaien is het aanzetten tot haat richting bepaalde mensen of bepaalde groepen van mensen. En dat leidt vaak onterecht tot zeer negatieve maatschappelijke consequenties en soms zelfs tot geweld, bedreiging en dergelijken. De reden waarom haatzaaien kwalijk is, is omdat het vaak onjuist is, iets wat door een rechter objectief getoetst kan worden. Haatzaaien gaat vaak gepaard met extreme framing en extreme insinuaties richting bepaalde personen of groepen mensen. Kwetsen en beledigen van mensen is of mensen uitschelden (maar dat heeft meestentijds geen negatieve maatschappelijke consequenties voor die mensen vanuit het gelijke vrijheidsperspectief) of mensen op hun ziel trappen door iets wat voor hun 'heilig' is te relativeren of te ridiculiseren (iets wat vaak ook geen negatieve maatschappelijke consequenties heeft vanuit het gelijke vrijheidsperspectief en er ook toe dient om macht te controleren).
Al met al had Rutger mijn inziens beter geen stukje over dit onderwerp kunnen schrijven, dat hij hier nooit stukjes over schreef heeft waarschijnlijk een reden. Schoenmaker blijf bij je leest of ontsnap aan het denkkader van die leest.
Als u dat laatste stukje van uw betoog meent dan maakt u er wel veel woorden aan vuil. Het is trouwens algemeen bekend dat iemand die beledigd is en diep gekwetst kan gaan haatzaaien, mijnheer Ghijsen
Toon hele bijdrageBeste heer/mevrouw Lutz. Toen ik eerst uw reactie las, dacht ik: touché. Daarna dacht ik, maar wacht eens even, het feit dat een stuk veel discussie oplevert en ik er uitgebreid op reageer, wil nog niet zeggen dat het stuk veel vernieuwende inzichten bracht (of b.v. daadwerkelijk aan de waan van de dag voorbij gaat, daarover heb ik hieronder meer geschreven); ik reageerde omdat het stuk naar mijn smaak echt te kort door de bocht was en nogal uitgebreid omdat ik vind dat je zoiets ook duidelijk moet toelichten. Ik vond de stukken van Bregman over economie en duurzaamheid constructief bijdragen aan het denken over die onderwerpen (onder meer door een nauw gezettere analyse), dat vond ik bij dit onderwerp niet en dat wilde ik bepleiten. Uw tweede punt neem ik voor waar aan, maar ik begrijp niet zo goed wat u ermee wil zeggen. Hoe dan ook heeft u me wel nog een paar woorden laten laten aanpassen in mijn stuk, die scherper van toon waren dan ik zou hebben gewild.
Toon hele bijdrageMooi inzicht. Je onderschrijft hier een cruciaal punt: Fatsoen. We kunnen allemaal roepen wat we willen. Gelukkig. Maar vaak verliezen we hierin ons fatsoen.
Toon hele bijdrageIedereen die dit stukje leest is betalend lid, of heeft daarvan een uitnodiging ontvangen om dit te lezen. Waarom dan toch de hele tijd die vervelende clickbait koppen? Het leidt echt af van de inhoud.
Toon hele bijdrageTsja, dat is dus niet waar. We hebben 30.000 betalende leden en >90.000 volgers op Facebook, die het stuk later vandaag ook te lezen krijgen (met de uitnodiging ook lid te worden, dat wel). Omdat we verder niet aan betaald adverteren doen, is het delen via sociale media een belangrijke factor in onze groei. En we zijn inmiddels lang genoeg bezig om te zien dat een kop die tot lezen verleidt loont (mind you: niet 'klikken', want we hebben geen adverteerders met clickrates te pleasen).
Toon hele bijdrageOk, helder antwoord. Ik meende dat alleen het 'verhaal van de dag' publiek toegankelijk was. Nog steeds een beetje jammer, maar begrijpelijk.
Toon hele bijdrageOverigens heeft de auteur, die gisteravond laat met de kop instemde, intussen een nuance aan de kop toegevoegd. Zo is 'ie misschien wel beter ja ;-)
Toon hele bijdrageIk erger me regelmatig aan de vaak wat heigende koppen die vaak naar mijn idee teveel beloven, en merk ook dat ik daardoor soms afhaak en juist mijn interesse verlies. Of erger, het artikel minder of niet meer seeieus neem. Maargoed, als het leden oplevert... Vooruit dan maar ;) weet in ieder geval dat het voor sommige mensen contraprodictief werkt :)
Toon hele bijdragehijgende koppen
Toon hele bijdrageazijn?
Toon hele bijdragehet werkt fantastisch op mijn iPad
Toon hele bijdrageVoor Nephtis Brandsma. heigende=hijgende
Toon hele bijdrageHere we go: Het wordt tijd om te onderkennen dat het niet alleen en per se om de islam gaat. Het wordt tijd om te benoemen dat religie in het algemeen de grootste bedreiging voor de mensheid vormt. Zolang we gelovigen "in hun waarde" laten, staan we dus toe dat zij zichzelf mentaal boven andersgelovigen stellen, meer gelijk hebben en ook meer rechten hebben dan een ander. Alles op basis van hun heilige boek. En tot in den eeuwigheid waarde blijven hechten over wat er wel of niet gebeurd is 14 eeuwen geleden. Het wordt tijd om religies niet als een superieure levensbeschouwing te zien, maar als een bron van starheid in denken en mentale vijandigheid tussen mensen. Wat mij betreft wordt wereldwijd elke band tussen geloof, politiek en onderwijs verbroken. Hoe meer wij onze kinderen leren dat alleen zij zelf verantwoordelijk zijn voor de eigen daden, hoe beter. Er is geen hoger wezen dat je komt redden of een beter leven na dit leven, dat je troost zal bieden.
Toon hele bijdrageHet gaat wat mij betreft ook niet alleen om de islam. De opponent, Israel, vertoont eveneens veel kwalijk gedrag, gebaseerd op het eigen geloof. We hebben het over discriminatie, etnische zuivering, landjepik en oorlogsmisdaden. Gelukkig geen wereldwijde terreurdreiging en aanslagen. Vreemd is wel dat de door Israel gepleegde misdaden niet tot echte sancties of interventies leiden. En dan ook al bij voorbaat aangeven niet voor het mensenrechten-tribunaal te zullen verschijnen. De mondiale mensenrechtenpolitie, "daar staan wij boven". Point taken? Ik kan me de frustratie van moslims levendig voorstellen. Die dan vervolgens helaas de hele westerse wereld als handlanger zien. Frustrerend. Tijd voor verlichting in het denken. Tijd voor religiedevaluatie.
Het klopt dat we "gelovigen toestaan om zich mentaal boven andersgelovigen te stellen". Er bestaat namelijk niet zoiets als gedachtenpolitie in dit land, we staan iedereen toe om zich mentaal boven anderen te stellen. Ik stel mezelf mentaal ook boven diegenen die denken dat een aanslag op een tijdschriftredactie plegen een legitieme daad is.
Toon hele bijdrageHet klopt niet dat we gelovigen meer rechten (moeten) geven dan anderen. Ik ben het met Rutger eens dat het goed is dat het verbod op godslastering is opgeheven, wat mij betreft mag holocaustontkenning ook. Zolang het geen aanzetten tot geweld is, mag iedereen zijn mening uiten, hoe ridicuul ook. Laat in het debat maar zien waarom die uitingen zo ridicuul zijn.
Het probleem zit hem in de opvoeding. Waar eindigen de rechten van ouders en beginnen die van kinderen? Als je alle banden tussen religie en onderwijs wilt verbreken, dan sta je eigenlijk alleen nog openbare scholen toe. Maar mag een zondagsschool dan ook niet? Of ouders die hun kinderen iedere dag buiten school hun geloof inpeperen? Waar trek je die grens? Ik heb hier geen antwoord op trouwens, ben slechts benieuwd naar of anderen die antwoorden wel hebben.
(Overigens, Rutger, dat was een prima citaat uit V for Vendetta: "Ideas are bulletproof")
@Coen Fierst
Toon hele bijdrage[Wat mij betreft wordt wereldwijd elke band tussen geloof, politiek en onderwijs verbroken. ]
Op politiek gebied, hoe wou je dat doen?
Mensen die politiek actief zijn, hebben directe belangen bij wat ze bepleiten, of ze hebben ideeën die hen motiveren.
Zou je willen dat bij wet geregeld wordt dat die ideeën niet afkomstig mogen zijn van een religie?
Hoe rijm je dat met de vrijheid van denken (die iedereen per definitie heeft), en de vrijheid van meningsuiting?
Wat scholen betreft: dan zou je inderdaad alleen openbaren scholen mogen toestaan.
Dat betekent dat je mensen die een school willen oprichten op basis van andere dan religieuze ideeën daarmee dwars zit.
En als je dat wilt toestaan, heb je weer die vreemde kronkel dat ideeën die afkomstig zijn van een religie verboden zouden zijn, en andere ideeën niet.
dit aambeeld is al meer dan 100 jaar op geslagen
Toon hele bijdragein de russische communistische dictatuur is gepoogd de religie buiten de deur te zetten vooral juist in het onderwijs
en zie nu hoe welig de godsdienst in Rusland nu tiert
wat denkt men nu werkelijk hoe dat komt?
onderdrukking van de mens?
Het lijkt mij moeilijk de grenzen te trekken, wat is geloof, wat is een mening, wat is een -isme? De kern van de problemen lijkt mij te liggen bij het je ergens 'boven stellen'. Iemand die een moord pleegt kan dat vanuit een gedachte van 'hoger staan' doen.
Toon hele bijdrageDe reactie van mensen om als ze geen argument hebben te gaan slaan is eigenlijk heel onzinnig maar tegelijk heel gewoon, ook ik ken die neiging. Het is een noodsprong, iets dierlijks, oordelen en je eigen plaats groter maken.
Het zou een eigenschap kunnen zijn waar we als mens gewoon mee zitten. De psychologie wijst steeds meer uit dat de mogelijkheden van zelfsturing, zelfbeheersing heel beperkt zijn. We denken dat ons denken boven ons lichaam staat, dat is dezelfde denkfout.
Maar wij zijn ons lichaam, ons lichaam denkt. Ons lichaam is niet 'lager'.
Ik geloof zelf sterk in de mogelijkheid van de mens zelf zichzelf beter te leren kennen. Stil zijn, accepteren, luisteren. Dan kan de interactie lichaam-geest positiever worden.
Wat mij de afgelopen dagen steeds door het hoofd speelt is dit:
Toon hele bijdrageBij eke random schietpartij, of eht nu een gewapende roofoverval is, een kidnapping voor geld of uit woede, een schietpartij in een bioscoop of school door een verwarde idioot heeft men het over die idioot, die overvaller, die kidnapper. Het is nooit een aanslag op ons schoolsysteem, of op het kapitalisme of een gelukkig gezinsleven. Het gaat gewoon om de dader, zijn motieven of het gebrek eraan en hoe hij zover heeft kunnen komen. Maar nu schieten er een paar gestoorde geesten rond in en om een gebouw van een krant en er volgen wat kidnappingen achteraan en dan is het plotseling een aanslag op de democratie of de vrijheid van meningsuiting of wat dan ook. Waarom niet ook hier gewoon het hebben over een stelletje gestoorde godsdienstfanaten?
Dat klopt inderdaad.
Toon hele bijdrageWe maken daarmee zelf een schietpartij tot een terroristische aanslag.
Misschien toch omdat de daders van een random schietpartij in een school, bioscoop of supermarkt hun slachtoffers meestal niet zo doelbewust hebben uitgekozen? En niet zeggen te handelen namens een terroristische groepering?
Toon hele bijdrageIk kan wél met je eens zijn dat deze aanslag natuurlijk weer op hysterische wijze tot 'oorlogsverklaring' is gemaakt.
@Sylvia en Gonneke: laten we het vermoorden van 2000 mensen in Braga (Nigeria) dan ook een schietpartij noemen? Dat komt ook voort uit dezelfde ideologie.
Toon hele bijdrageWaar ligt de grens van jullie term random?
IS(IS) heeft toch zelf, als de media ons niet bedriegen tenminste, de oorlog verklaard aan de westerse cultuur?
Toon hele bijdrageof verzin ik dat nu weer?
zijn we dan de publiekelijk gepleegde onthoofdingen alweer vergeten, ik zou bijna tot de conclusie kunnen komen, dat hier sprake is van selektief geheugenverlies
laten we gewoon even conctreet blijven, is het onze propaganda of die van ISIS/c.q. Al Qaida?
het doet in dit opzicht er niet zoveel toe wat de achtergrond is van de gedragingen en redevoeringen, als je als gedoodverfde tegenstander van de ideologie van ISIS een kogel door je hoofd krijgt stopt alles wat jou maakt tot wie je bent, ware het als cartonist of als politeman/-vrouw, alle mooie en goed bedoelde meningen hier geventileerd ten spijt
prima, dat we later met alle mensen, dus ook inclusief alle religieuze stromingen, van de oorlogvoering (waarom het woord oorlog niet mogen gebruiken, wat is daar voor hysterisch aan?) kunnen leren, maar de historie heeft zich al zo vaak herhaald en bewezen, dat, alle democratie ten spijt, nog nooit één mens achter dè WAARHEID is gekomen, hoe spijtig ook
wie beweert dat wel te kunnen heeft dan dus de waarheid in pacht, etc. , etc.
helaas moet ik constateren, dat in een aantal meningen en commentaren wel een grote mate van subjectiviteiten aan de dag wordt gelegd
dat staat een ieder natuurlijk vrij, maar het belemmert het heldere zicht op wat er werkelijk aan de hand is: de feiten van de afgelopen week spreken voor zich lijkt mij en dat is ernstig genoeg en dan is één van de mogelijke reacties om de kop in het zand te steken, maar daar hebben de slachtoffers in oa het Midden Oosten en West Africa niets aan
welnu, ik zie naar aanleiding van de afgelopen dagen geen enkel concreet plan van aanpak. wat willen wij met de hele wereld hier aan doen?
natuurlijk is het weer erg confortabel om het onderwijs weer eens als werkpaard van stal te halen, maar dan moet DIE ANDER het weer doen, waarbij IK buiten schot blijf
(zie hier weer een prachtig voorbeeld van de 'verworvenheden' van de verzorgingsstaat)
één van de sleutelwoorden is mededogen en ja, dat is inderdaad een simpel uitgangspunt, maar in uitwerking heel lastig, want dat slaat op eigen moreel en houding/gedraging…en ja, dat is weer een ander chapiter
zie daar de vicieuze cirkel.
Het lijkt de bedoeling dat het meer is dan alleen een aanval. Het was te verwachten dat dit veel beroering zou geven. Dit blad is een symbolisch doelwit. Ook door de eerdere problemen met te ver gaan met satire.
Toon hele bijdrageHet gaat over een westerse kernwaarde, vrijheid van meningsuiting. Het is een scherp medium met een naam, met een achterban. Het is heel geloofwaardig dat Islam-extremisten hier bezwaar tegen hebben.
Het lijkt op de vernieling van de Twin Towers, ook zo'n symbool.
Maar dit was veel makkelijker, zonder uitgebreide harde bescherming.
Waren er voorafgaand eigenlijk sterke dreigementen? Dat zou te verwachten zijn.
Life shrinks or expands in proportion to one's courage. Anais Nin.
Toon hele bijdrageGoed verhaal! Mooie inzichten!
Mooi, Correspondent Vooruitgang, hier kan ik mee vooruit :)
Toon hele bijdrageHulde!
Toon hele bijdrageHoera!
Toon hele bijdrageIk ben een stukjestikker die vindt dat er in een beschaafd land grenzen horen te zijn aan de vrijheid van meningsuiting. Het bevorderen van verdraagzaamheid is beslist niet gediend met het treiteren en beledigen van je medemens (en haar/zijn godsdienst) die zich niet kan verdedigen. Ik heb niets met religie maar vind dat je fatsoenlijk met elkaar moet omgaan en anderen in hun waarde moet laten.
Toon hele bijdrageDoen we dat niet dan zullen de haatzaaiers uiteindelijk overwinnen en daarmee bedoel ik niet de mannen met geweren.
Ik zou het het liefst zo zien dat er geen wet is die treiteren en beledigen verbiedt, maar dat iedereen die een medium aanbiedt om te publiceren (zoals in dit geval DeCorrespondent, waar wij onze reacties mogen publiceren) zelf de verantwoordelijkheid neemt om te bepalen wat wel en wat niet door de beugel kan.
Toon hele bijdrageDat kan overal anders liggen, maar als je daadwerkelijk discussie wilt, zul je beledigen en treiteren moeten verbieden.
Hier op DC speelt wat dat betreft mee dat iedereen betaalt, en bij naam bekend is, dus hier zal een expliciet verbod wat minder snel nodig zijn.
Hear hear!
Toon hele bijdrageMijn eigen onderbouwing is vrij simpel: "Mijn vrijheid wordt begrensd daar waar die van een ander begint". Ik heb de afgelopen dagen gemerkt dat velen zich niet lijken te realiseren dat geweld ook niet-fysieke vormen kent en dat sommigen blijkbaar denken dat niet-fysiek gekwetst raken 'fundamenteel anders' is. Daar gáát een groot deel van de jurisprudentie over huiselijk geweld...
Men lijkt soms te zeggen: "Mijn ironie (sarcasme/ironie/cynisme/vul aan en haal door wat men niet van toepassing acht) moet u doordringen van uw eigen achterlijkheid". Quod non. 'Uit der aard', zou ik haast zeggen, want niemand (geen gezond iemand) laat zich overtuigen met geweld, fysiek, getekend òf verbaal. Daartoe (om overtuigd te worden) hebben we dialoog, al dan niet ondersteund met kopjes 'koffie'. Een 'spel' van wikken en wegen, soms eeuwen lang.
Maar neen: "U moet het nu net zo zien als ik, want ik heb gelijk".
Duh...
BTW. Ik ben volstrekt a-religieus en van mening dat iedere inbreuk op de vrijheid van meningsuiting met alle wettelijke middelen dient te worden bestreden. Maar ik ben het ook eens met b.v. Carnap (en anderen uit de 'Wiener Kreis') toen die vaststelde dat 'vrijheid' alleen kan bestaan in een kader van (liefst zo beperkt mogelijke) wettelijke beperkingen die dienen om de vrijheid van de ander niet nodeloos en onprincipieel in te perken. Vrijheid kan met dat standpunt in het achterhoofd dus niet onbeperkt zijn en vrijheid is wederkerig.
PS. En nu weer leven. Geef de (ongefundeerde) angst geen ruimte en de gewelddadige fundamentalisten (van elke kunne en soort) hebben het nakijken. Er staan genoeg handboeken over terrorisme op het internet om te weten dat dat hun eigenlijke doel is. Koop CH als je denkt dat dat helpt en verdedig je waarden. Maar graag een beetje gewoon, beschaafd. Waardig, als het kan.
Pieter, u schijnt één ding te vergeten
Toon hele bijdragewordt niet constant onze westerse samenleving/ democratie door de islamisten gehekeld? ...of hoe begon het ook al weer?
om het niet nog scherper en ongenuanceerder te zeggen?
Beste Pieter, kwetsen is voelen, zich voelen, daar hebben u en ik niets over te zeggen. Ik kan nu zeggen dat ik ik mij gekwetst voel door uw donkere idee over het inperken van die vrijheid door er grenzen aan te willen stellen. U schoffeert hiermee mijn intelligentie en menselijke waardigheid, alsof ik zelf niets in te brengen heb. Dat was niet uw intentie, maar het gebeurt.
Toon hele bijdrageDie grens namelijk, ligt in mijzelf, en ik wens niet dat die mij opgelegd wordt door iemand die zich 'beter' voelt, of die vindt dat hij of zij 'beter' in staat is te bepalen wat u en ik al of niet zouden mogen zeggen.
Daaruit volgt dan ook dat ik mij niet beledigd of gekwetst hóef te voelen: ik kan dat naast mij neerleggen en schouderophalend afdoen, in de wetenschap dat een scheldend persoon een onmachtig persoon is.
De vraag kan dan ook beter luiden, wáárom zo'n persoon zich beledigd voelt, want dat zit in die persoon besloten. Die dialoog zie ik niet: wat er gebeurt is, Bregman ziet dat juist, dat mensen hun vooringekleurde plaatje weer eens laten zien: er zit absoluut geen progressie in; samen dat plaatje inkleuren is voor hen geen mogelijkheid.
Dat kan op een heel nette manier gebeuren -meestal gebeurt het ook zo- maar in feite valt dat ook onder pesten; het dwingen tot de vooropgezette mening. Denk alleen maar aan het ZP gedoe. Wat we in Nederland aanduiden als 'brede maatschappelijke discussie' is in feite het eindeloos herhalen van eigen standpunt, ook al is dat standpunt nog zo vaak weerlegd.
Wij zijn een in wezen nog steeds heel erg verzuild volkje dat maar moeilijk toegeeft geen gelijk te hebben, wat automatisch inhoudt dat er al gauw mensen 'gekwetst' rondlopen.
Een gebod qua meningsuiting is daarmee tot futiele operatie geworden: de onderhuidse spanningen om het maar 'netjes' en 'fatsoenlijk' te houden zullen meer kwaad dan goed doen: die bom zal barsten.
ja
Toon hele bijdrage"Een aanslag op de democratie lijkt me niet mogelijk....het is een idee en die kun je niet neerschieten'.
Toon hele bijdrageNee, maar dat idee is gematerialiseerd in instituties, wetten en procedures. We kiezen onze vertegenwoordigers na een vrij debat (ook al wordt dat helaas vaak gemanipuleerd, wat waakzaamheid en debat juist extra noodzakelijk maakt) we bewegen ons in de openbare ruimte in het vertrouwen dat die instituties, regels en wetten ons beschermen.
Als we willekeurig waar kunnen worden vermoord door mensen die onze instituties, wetten en procedures willen uitroeien, samen met ons, dan plegen ze een aanslag op de democratie. Bovendien zien we de onmiddellijke gevolgen van deze acties op onze democratie. Van rechts komen onmiddellijk voorstellen om onze democratie (onze persoonlijke levenssfeer, onze vrijheid om informatie uit te wisselen, onze bewegingsvrijheid) nog verder te beperken. De aanslag wordt opnieuw omgezet in beleid, in instituties (veiligheidsdiensten), wetten (beperkingen van onze democratische rechten) en procedures (zowel in de verzameling van gegevens, als in het toezicht op ons gedrag en de wijze van berechten en straffen. Overigens zijn degenen die vredelievende moslims willen zijn met dezelfde rechten als niet- moslims als eersten de dupe. De 99,9%.
Dus ik kan je op dit punt niet volgen. Verder eens.
Hoezo zouden de aanslagplegers onze instituties, wetten en procedures willen uitroeien? Zijn hun motieven voor de aanslag dan bekend? Misschien wilden ze 'alleen' korte metten maken met mensen die hen en hun profeten beledigd hadden.
Toon hele bijdrageEn als je overtreding van onze wetten ziet als een poging om de democratie omver te werpen, dan worden er in Nederland dagelijks heel veel pogingen gedaan om de democratie omver te werpen! Denk maar eens aan de belastingwetten en de verkeerswetten.
"Nee, maar dat idee is gematerialiseerd in instituties, wetten en procedures. We kiezen onze vertegenwoordigers na een vrij debat (ook al wordt dat helaas vaak gemanipuleerd, wat waakzaamheid en debat juist extra noodzakelijk maakt) we bewegen ons in de openbare ruimte in het vertrouwen dat die instituties, regels en wetten ons beschermen."
Toon hele bijdrageSpijker op de kop, Bruno Latour, de Franse filosoof/socioloog zou zeggen dat democratie een actor-network is, een bricolage van heterogene elementen dat telkens opnieuw betekenis en invulling verkrijgt. Je doet het tekort door het te reduceren tot een idee. Overigens ben ik het op veel meer punten niet met Rutger eens, zie ook mijn bijdrage.
Het is wel een 'idee', ook volgens mij.
Toon hele bijdrageAls de instituties niet meer het vertrouwen verdienen van de bevolking, dan is de rechtstaat aan het afbrokkelen. Dan is het niet eens nodig om te weten hoe het echt zit, met de moordenaars van woensdag. Dan dienen we al waakzaam te zijn als Van Baalen weer pleit voor nieuwe inperkingen van de vrijheid. Ik kijk ook met waakzaamheid naar het snelle overleg van Hollande, Merkel, Rutte (wat ik vluchtig hoorde over de radio) in Parijs.
Gisteren, 9 januari stond er in de boekenrubriek van NRC een recensie van Chavannes over het nieuwe boek van Willem Witteveen, de jurist en senator die helaas óók vermoord is in oorlogsgebied met de vlucht MH17.
Hij noemt in zijn boek de rechtstaat nu al een utopie. Hij maakt puntsgewijs duidelijk waar wetgeving aan dient te voldoen. Toont aan waar dit mis is gegaan. Hij ziet nu al dat de wet aan betekenis heeft ingeboet. Burgers zouden juist bij de wetgeving meer stem dienen te krijgen over de wijsheid van de wet.
Chavannes pleit voor toetsing van wetten langs de meetlat van Witteveen. Een wet dient witteveenwaardig te zijn.
Mij lijkt het dat juist nu, in tijden van verwarring, het heel belangrijk is om hoeders te zijn van de rechtstaat.
Eens, Conne. 'Demos'cratie is net als een mens niets zonder idee. Instituties komen daar uit voort, zij zijn het lichaam dat een idee handen en voeten geeft. Een mens of een democratie met alleen een lichaam is een lijk. Waar we nu om het hardst aan staan te trekken.
Toon hele bijdrageDe grootste aanslag op de democratie komt tegenwoordig steeds nà een "terroristische" aanslag. De veiligheidsdiensten (MI6 was wel érg snel met zijn pleidooi voor meer bevoegdheden), de Van Baalens, de Opsteltens met hun taps, BSN-nrs en gezichtsherkenning in de metro.
"Waarom konden de veiligheidsdiensten dit niet voorkomen, ze kenden die jongens!" Algehele verontwaardiging.
Ik hoop dat het antwoord is en blijft: omdat je iemand niet kunt oppakken die geen misdrijf heeft gepleegd.
In Nederland is helaas het in bezit hebben van de glossy van IS al strafbaar, en ben je verdacht als je een breekijzer koopt bij de Gamma.
Over welke democratie, over welke rechtstaat, over welke vrijheid van meningsuiting hadden we het de afgelopen dagen eigenlijk?
Ik noem democratie liever een methode dan een idee.
Toon hele bijdrageEen methode om samen onze gezamenlijke belangen na te streven.
Ideeën zijn dan nodig om de samenwerking inhoud of richting te geven, om de samenwerking witteveenwaardig of sudokuproof te maken.
Eindelijk wat nuance! Zie ook ft.com/intl/cms/s/0/9f90f482-967...
Toon hele bijdrageSatire is een prachtig middel om het gesprek op gang te brengen. Maar waar ik mee zit is het volgende. Het probleem is dat veel satiristische uitingen dat nu juist niet doen. Ze zijn vaak zo stellig, dat je ze niet durft te nuanceren, bang om uitgehoond te worden dat je geen gevoel voor humor hebt. Misschien helpt het een beetje als we elkaar weer durven te vragen; 'wat vind jij daar nou van'.
Toon hele bijdrageDat je mag zeggen dat je je in voorkomende gevallen gekwetst voelt. Ook dat is vrijheid van meningsuiting.
Voor mij geldt dat ik sommige satire niet leuk vind maar mij ook niet gekwetst voel. Ik haal er mijn schouders bij op.
Toon hele bijdrageSatire en spot scherpen de geest, maar vooral van diegene die scherp van geest zijn. Voor een groot deep van de mensen worden ze echter te letterlijk genomen, en dat mogen we ze niet kealijk nemen. Vanuit respect voor de diversiteit van de mensheid dienen we dan ook voorzichtig te zijn om een mening te ongenuanceerd neer te zetten, dat kan veel boosheid oproepen, zoals we ook nu weer hebben gezien
Toon hele bijdrageDe zelfgekozen missie van de satiricus is niet om te kwetsen en te beledigen maar om de vanzelfsprekendheid van macht en gezag te ondermijnen. Zijn appèl is niet: deel mijn mening over dit of dat. Maar: neem niet alles voor zoete koek aan. Dankzij de vrije meningsuiting kan satire in een democratie openlijk zijn ware gezicht laten zien, waar dat in een dictatuur ondergronds gebeurt. De aanslag op Charlie Hebdo is vóór alles een aanval op ongeremde vrije geesten. Velen pleiten deze dagen voor meer gematigdheid. Ik zeg: laat iedereen genuanceerd zijn, behalve de satiricus. Die moet de zaken op scherp zetten en de uiterste randen van het debat opzoeken. Een satiricus die nuanceert, doet aan zelfcensuur.
Toon hele bijdrageik vind het prima, dat er satire is
Toon hele bijdragedat feit alleen al is voldoende om hen die de satiricus NAAR HET LEVEN STAAN te veroordelen en die personen juist in de ban te doen, ongeacht welke ideologie ook maar, die door die personen wordt aangehangen
ik weet het: dit is een praktisch ongenuanceerde stelling, maar geeft het wezen van ons bestaan aan, dat moeten we niet willen verloochenen! sic!
Het absurde tot in het extreme doordenken. Het verwart, ontregelt en windt op. Dat is een verdienste. Als het je teveel wordt, draai het dan de rug toe.
Toon hele bijdrageHmm, Fransje.
Toon hele bijdrageNiet dat ik kan me niet kan vinden in wat je zegt. Eerder sprak je ook over de functie van een hofnar, dat beeld was de laatste dagen ook bij mij opgekomen.
Toch blijf ik zitten met een wrevel die niet zozeer te maken heeft met wat jij zegt, maar meer met mijn irritaties over, ahum, de wijze van communiceren heden ten dage, het sociale verkeer.
Ik geloof dat ik aan een mentale allergie lijd, een allergie voor pretenties, voor nep.
Dat betekent dat ik overmatig en onnodig heftig kan reageren op anderen, bijvoorbeeld op mensen die, als dat hun werk niet is, de grapjas gaan lopen uithangen, de cabaretier, de hofnar, de satiricus. Ze maken zo geen wezenlijk contact met anderen, ze geven een voorstelling en hopen op zoveel mogelijk applaus. Zo iemand kan ikzelf ook zijn, natuurljk....oei oei...
Wat ik bedoel te zeggen is dat er nu zo véél geprivilegeerde -want hoeven niet te nuanceren- hofnarretjes lijken rond te lopen op deze wereld, van wie nu niet meer de plaatselijke stamkroegen de podia zijn, maar de vele media, waaronder de internetfora. (Daarom lijken het er zoveel....)
Ik kan ze vermijden.
Maar ik heb de neiging me dan óók maar af te keren van de professionele satirici, óf me indringend te gaan bemoeien met de vorm en debattoon van iedereen, óók die van de profs....
Het is dus voor mij zaak te desensibiliseren, ik ben eruit :)
De mooiste vorm van satire komt vandaag uit de mond van Jean-Marie Le Pen (de vader van): je ne suis pas Charlie.
Toon hele bijdrageVoor mij klinkt dat uit zíjn mond meer ironisch, Evert. Ook leuk!
Toon hele bijdrageHeeft ie een keer gelijk, is 't weer niet goed.
Toon hele bijdrageIk stel voor een eregalerij te maken door DC-lezers van naar hun mening loepzuivere intellectuelen en tevens een anti-galerij.
Toon hele bijdrageDe eregalerij: Kant en dan in alfabetische volgorde: Rutger Bregman, Susan Neiman, Martha Nussbaum, David Reybrouck en last but not least Rob Wijnberg
De anti-galerij (zeer onvolledig): Opstelten, Poetin, Tea Party, Teeven, Wilders en de IS.
Ook al eens aan gedacht: Een soort Facebook waarin invloedrijke mensen of bedrijven worden 'gerate' (like / not-like) door de maatschappij op bepaalde thema's, eventueel met uitleg.
Toon hele bijdrageDoor het creëren van zulke lijstjes met Wij tegen Zij versterk je tegenstellingen. Pareer slechte ideeën met goede argumenten, complimenteer goede ideeën en geef toe dat je zelf ook wel een mis kan zitten.
Toon hele bijdrageMan, wat word ik een softie.
[Edit: Ik kant niet spellen. Dank.]
Jan Derk :)
Toon hele bijdrage(d'r stont wel 'n t-tje te veel vóór ik)
(ik kant 't ook nie)
Maar dat is niet eerlijk tegenover Opstelten: die man is een karikatuur van zichzelf, dat is toch het ultieme eerbetoon aan een satirisch blad?
Toon hele bijdrageBlijft haken: "ik vraag me alleen af of veel voor wat tegenwoordig doorgaat voor 'islam kritiek' niet gewoon het trappen op minderheden is."
Toon hele bijdrageOok mijn quote.
Toon hele bijdrageMee eens. Ik wil het nog wat versterken: ik weet het wel zeker.
Toon hele bijdrageMee eens!
Toon hele bijdrageTouché
Toon hele bijdrageGezien op twitter:
Toon hele bijdrageMoordende moslim: religieus probleem
Moordende zwarte: raciaal probleem
Moordende blanke: 'lone wolf'
Herkenbaar, toch?
Heel scherp. Vergelijkbaar, tijdens Hurricane Katrina: blanken die een winkel binnengingen om voedsel te vinden waren 'survivors', zwarten die hetzelfde deden 'looters'.
Toon hele bijdrageMooi stuk. goed dat Rutger schrijft over de noodzaak van duurzaamheid en oplossen van armoede. Mooi dat we de straat op gaan voor Charlie. Maar hoe nu verder? kruipen we weg achter onze eigen voordeur en tv? Wat doen we voor de moslims die vrede wensen? Hoe laten we verbondenheid voelen? Laten
Toon hele bijdragewe mandala's tekenen voor vrede. Laten we mensen die de straat niet meer opdurven en bang zijn een teken van vrede geven. Vandaag maak ik een mandela voor een moslimmoeder die bang is. Een mandela tekenen voor Vrede. Wendy Ates
Ik zou een MandAla gaan tekenen.....
Toon hele bijdrageHear, hear!
Toon hele bijdrageDank Rutger deze was even nodig!
Toon hele bijdrage'Charlie Hebdo" is 'Theo van Gogh' revisited maar het recht van vrije meningsuiting zal nooit het recht om anderen systematisch te krenken gaan omvatten. De werkelijkheid reikt nu eenmaal en altijd iets verder dan de wet. Gelukkig mocht Cyprian Koscielniak een klein stukje in het NRC van gisteren schrijven.
Toon hele bijdrageInderdaad.
Toon hele bijdrageOnze werkelijkheid is een morele werkelijkheid.
Wetten zijn morele instrumenten,
maar ze bestrijken slechts een deel van de morele werkelijkheid.